Grzech antyjudaizmu, grzech antysemityzmu

02/02/2023 | Na stronie od 02/02/2023

Grzech i żal

Why the Jews: History of Antisemitism

12/12/2022

Source: US Holocaust Memorial Museum

This 13-minute film introduces the history of antisemitism from its origins in the days of the early Christian church until the era of the Holocaust in the mid-20th century. It raises questions about why Jews have been targeted throughout history and how antisemitism offered fertile ground to the Nazis.

13-minute film introduces the history of antisemitism

The history of the Holocaust shows that targeting an entire group has far-reaching consequences. It can lead to an increase in xenophobia, racism, and extremism throughout society, with potentially devastating consequences for individuals, communities, and nations.

Aryjska strona - obojętni, sprawiedliwi, szmalcownicy ... 28 maja 2023.

Wraz z rozpoczęciem deportacji do obozów zagłady wielu Żydów polskich szukało ratunku „po aryjskiej stronie”. Zagadnie to było i jest przedmiotem szczegółowych badań polskich historyków. Niektórzy z nich padli ofiarą bezpardonowych ataków ze strony niektórych sił politycznych oraz mediów, które w świadomy sposób lekceważą ustalenia badaczy oparte o wnikliwą analizę krytyczną źródeł pisanych czy relacji świadków. Do rozmowy na ten temat zaprosiliśmy dr Krzysztofa Persaka, pracownika Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk i „Polin” Muzeum Historii Żydów Polskich oraz współredaktora publikacji IPN „Wokół Jedwabnego”.

Holokaust i przemoc wobec Żydów również przed i po.

Waźne teksty oraz wykłady i panele na You Tube

Incydenty:

Stowarzyszenie "NIGDY WIĘCEJ"

Wychodząc z Muzeum POLIN

Film Wojciecha Sumlińskiego “Powrót do Jedwabnego“. 14/09/2021

Mit mordu rytualnego <<<
Sprawa aktywności wykładowej ks. Tadeusza Guza <<<
Sprawa wielkoczwartkowej homilii bpa Andrzeja Jeża, 26/04/2019<<<
Antysemicki akt w Kaliszu /11 XI 2021/ Reakcje w Polsce i na świecie<<<.
Spłonęła kopia „Statutu Kaliskiego” - aktu prawnego nadanego Żydom przez Bolesława Pobożnego w 1264 roku. Symbolicznego spalenia dokonano publicznie na wiecu z okazji Święta Niepodległości. Padły bardzo ostre słowa.

Z historii nieodległej

Refleksja - ważne wydarzenia (konferencje, webnary, dokumenty)

Lektura podstawowa:

  1. Abp Grzegorz Ryś,Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję XV wieków trudnych relacji. Tezeusz.pl Księgarnia, Antykwariat 18/01/2023

  2. Kardynał Walter Kasper Antisemitism: A Wound to be Healed Reflections for the Fourth European Day of Jewish Culture. Walter Cardinal Kasper, President, Commission for Religious Relations with the Jews, September, 5 2003

  3. John Connelly, Od wrogości do braterstwa. Rewolucja w katolickim nauczaniu o Żydach w latach 1933–1965, przeł. Elżbieta Tabakowska, Wydawnictwo Austeria, Kraków-Budapeszt-Syrakuzy 2022.

  4. Paweł Śpiewak: 12 i pół tezy o polskim antysemityzmie. Gdy czytam przedwojenne gazety, wydaje mi się, że ówczesną Polskę ogarnęła gorączka antyżydowska. 05/06/2023

  5. Janusz Poniewierski: Stańmy wreszcie przed lustrem
    "Kiedy redakcja „Znaku” umawiała się z Pawłem Śpiewakiem na druk „tez o polskim antysemityzmie”, nikt nie przypuszczał, że staną się one czymś na kształt testamentu. Że będziemy je czytać jak zapis ostatniej woli ich autora.""

  6. Sławomir Żurek, Co zrobiliśmy z naszym chrześcijaństwem?

    "Przemoc fizyczna i symboliczna, antyjudaizm oraz nienawiść rasowa to główne wyznaczniki relacji chrześcijan do wyznawców judaizmu, których efektem było przyzwolenie na zagładę Żydów w wieku XX lub co najmniej bierność wobec niej. Sytuację odmienił dopiero II Sobór Watykański, nazywając antysemityzm grzechem.
    Na przełomie lat 2022 i 2023 ukazały się dwie ważne monografie dotyczące dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Pierwsza z nich to książka Johna Connelly’ego Od wrogości do braterstwa, a druga to praca abp. Grzegorza Rysia Chrześcijanie wobec Żydów." (ZNAK, CZERWIEC 2023)

  7. Markowski Artur, Kijek Kamil, Zieliński Konrad (red.) Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Tom 2: Studia przypadków (do 1939 roku), Warszawa; IH PAN, (2019).

  8. Markowski Artur Przemoc antyżydowska i wyobrażenia społeczne. Pogrom białostocki 1906 roku, Warszawa; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.

  9. Gavin D’Costa: Żydzi w doktrynie Kościoła katolickiego po Soborze Watykańskim II
    W jakich kierunkach może rozwinąć się refleksja teologiczna o narodzie wybranym, a wraz z nią – relacje katolicko-żydowskie. 13/12/2022

  10. Bracia i ojcowie, Z Markiem Nowakiem OP rozmawia Jakub Drath, "Swego czasu przeżyłem duże zaskoczenie, czytając książkę Cywilizacja żydowska Feliksa Konecznego. Odnosząc się do oskarżeń o mord rytualny, stwierdzał, że nie rozumie, dlaczego Kościół wydawał orzeczenia zakazujące ich rozpowszechniania. A kiedy już zupełnie brakowało mu argumentów, próbował przekonywać, iż nie da się udowodnić, że nie istnieje taka sekta żydowska, która czegoś takiego dokonuje." Wiecej:

  11. Bp. Kubina list do ogółu społeczeństwa po pogromie kieleckim

  12. Przemówienie Jana Pawła II do uczestników sympozjum: "Korzenie antyjudaizmu w środowisku chrześcijańskim" "Antysemityzm nie ma żadnego usprawiedliwienia"

  13. Joint Statement on Antisemitism by the Presidents of the Council of Christians and Jews 27th January 2004

  14. Statement on Antisemitism This statement was adopted by the European Lutheran Commission on the Church and the Jewish People (LEKKJ), in which 25 Lutheran church bodies in Europe are represented, at its annual meeting in Cluj-Klausenberg, Romania, on May 9, 2004.

  15. Szóste Globalne Forum do Walki z Antysemityzmem. Jerozolima - 19-2.03.2018.

  16. Robocza definicja antysemityzmu - niewiążąca prawnie, przyjęta przez 31 państw członkowskich IHRA w dniu 26 maja 2016 r:

    „Antysemityzm to określone postrzeganie Żydów, które może się wyrażać jako nienawiść do nich. Antysemityzm przejawia się zarówno w słowach, jak i czynach skierowanych przeciwko Żydom lub osobom, które nie są Żydami, oraz ich własności, a także przeciw instytucjom i obiektom religijnym społeczności żydowskiej.”

  17. Strategia w sprawie zwalczania antysemityzmu Komisji Europejskiej przedstawiona 05/10/2021. Dziś Komisja Europejska przedstawiła pierwszą w historii strategię UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego. "Skala antysemityzmu w Europie i poza nią niepokojąco rośnie. W związku z tym w strategii przedstawiono szereg działań skupiających się wokół trzech filarów: zapobiegania wszelkim formom antysemityzmu, ochrony i wspierania życia żydowskiego oraz promowania badań, edukacji i pamięci o Holokauście."

  18. "Żydownik Powszechny" - 4.02.2018. - Antologia najważniejszych tekstów "Tygodnika Powszechnego" poświęconych tematyce Zagłady i polskiego stosunku do niej, antysemityzmu oraz relacji między katolicyzmem i judaizmem. "Niewiele jest w naszym kraju instytucji równie zasłużonych dla dialogu polsko- i chrześcijańsko-żydowskiego jak "Tygodnik Powszechny". Wydanie specjalne pisma, przygotowane z okazji 65. rocznicy jego powstania pod prowokacyjnym tytułem "Żydownik Powszechny" stanowi tego dobitne świadectwo." "Jak (hipotetyczne) żydowskie pochodzenie Jana Pawła II zostało przez wielu poczytane za (hipotetyczną) zniewagę "Naszego Papieża", tak zapewne autor i propagatorzy określenia "Żydownik" byli przekonani, że jest to epitet obraźliwy. Gdy tymczasem... owszem, "Tygodnik" od początku, jak żadne inne katolickie pismo w Polsce, zajmował się Żydami. Ale jak się zajmował!" - ks. Adam Boniecki

  19. "Żydownik Powszechny": Ks. Stanisław Musiał SJ "Czarne jest czarne", Jan Błoński "Biedni Polacy patrzą na getto", Kard. Stanisław Dziwisz: "nie ustawajmy w sprzeciwie wobec antysemityzmu", Jan Hartman "Chciałbym być sobą", Etgar Keret "Życzenia od Kereta", Zuzanna Radzik "Piwnice wciąż gniją", Jan Tomasz Gross "Niepamięć zbiorowa", Ks. Adam Boniecki "Łzy Żydów", Ks. Adam Boniecki "Oto rozległ się głos...", Abp Henryk Muszyński "Biedny chrześcijanin patrzy na Jedwabne"", Jerzy Turowicz Ufam, że po raz ostatni...", Marek Edelman "Najważniejsze jest życie", Marek Edelman "To wszystko nie ma żadnego znaczenia", Czesław Miłosz "Gorzki wiersz", Marcin Król "To, co pamiętam", Jerzy Turowicz "Antysemityzm", TP "Zbrodnia kielecka", Ks. Adam Boniecki - Wstęp.

  20. "Tygodnik Powszechny" 23 I 2019 - wydanie specjalne "Polska Żydowska" - najważniejsze teksty o najtrudniejszej relacji "W setną rocznicę urodzin Marka Edelmana przedstawiamy Państwu wydanie specjalne "Polska Żydowska" - wybór najlepszych tekstów "Tygodnika Powszechnego" poświęconych relacjom polsko-żydowskim."

  21. Jewish and Orthodox Christian Interfaith Leaders Strengthen Dialogue. Rabbi Eric J. Greenberg June 11, 2013. ADL Interfaith Director Rabbi Eric J. Greenberg discussed rising anti-Semitism and the state of Orthodox Christian-Jewish relations at the Eighth Academic Consultation Between Judaism and Orthodoxy.

  22. Żywotność przesądu o tzw. mordzie rytualnym. 4 kwietnia 2007 w siedzibie Fundacji Batorego miało miejsce spotkanie: "Film Artura Żmijewskiego "Polak w szafie" jako głos w dyskusji o obrazach sandomierskich". Film powstał w związku z badaniami terenowymi dotyczącymi żywotności przesądu o tzw. mordzie rytualnym, prowadzonymi pod kierunkiem prof. Joanny Tokarskiej-Bakir w Sandomierzu i okolicach. Nota o badaniach i filmie Artura Żmijewskiego. Więcej: Żydzi nie praktykowali mordów rytualnych - prof. Jacek Wijaczka (KAI, 13 XII 2018.)

  23. Jan Grabowski - "Ustawa o IPN. Historia Holocaustu należy do świata. Każdy zamach na niezależność badań spotka się z międzynarodowym potępieniem"

  24. Jan. Błoński, Biedni Polacy patrzą na Getto, "Tygodnik Powszechny", 2(1987)

  25. Tadeusz Mazowiecki: "Antysemityzm ludzi łagodnych i dobrych" /Laboratorium Więzi/.

  26. "Przeciw antysemityzmowi 1936-2009" - Wybór, wstęp i opracowaanie, redakcja: Adam Michnik ISBN: 97883-242-1363-4 ISBN e-book: 97883-242-1989-6.
    Antologia ta jest pierwszą tego rodzaju publikacją na naszym rynku wydawniczym - przed wojną ukazało się kilka broszurek mieszczących wybrane artykuły z prasy owego czasu (głównie socjalistycznej); po wojnie wydano tylko jedną taką broszurę ("Martwa fala" z 1947 r.) oraz antologię tekstów prasy konspiracyjnej omawiających powstanie w getcie warszawskim ("Wojna żydowsko-niemiecka" pod red. Pawła Szapiro, Londyn 1992). W tej sytuacji nie sądzę, by konieczne były szczegółowe wyjaśnienia, dlaczego tego rodzaju antologia jest dziś niezmiernie potrzebna.

  27. Adam Michnik - zrobiłem to, żeby powiedzieć: Widzicie, jak niesprawiedliwe jest twierdzenie, że Polak wysysa antysemityzm z mlekiem matki. 20/02/2019. O milimetr od antysemityzmu - rozmowa. Tekst ukazał się w miesięczniku „Więź” nr 7/2011

  28. Jakub Karpiński: "Żydzi jako polski problem. Asymetria"

  29. ZNAK, IV.2015. nr 719. Temat miesiąca: Bracia i wrogowie. Antysemityzm katolików. W jaki sposób pomaga się katolikom uporać z wciąż żywymi postawami wrogości wobec Żydów? Dlaczego tak rzadko słyszymy z ambon o grzechu antysemityzmu?

    1. Marta Duch-Dyngosz, Rekolekcje narodowe, "Najwyższe wskaźniki antysemityzmu notuje się w województwach: podlaskim, lubelskim i podkarpackim, w których przed Zagładą społeczności żydowskie były najliczniejsze. W tych regionach wiara w mord rytualny jest najsilniejsza, a Żyd wciąż bywa postrzegany jako postać demoniczna."

    2. Dominika Kozłowska, Paradoks? Niekoniecznie, "Polski Kościół jako jeden z niewielu w Europie obchodzi Dzień Judaizmu. Uroczystości każdego roku odbywają się w innej diecezji. Uczestniczą w nich biskupi, reprezentanci Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem. Jednocześnie to właśnie w Polsce działa stacja radiowa, która w raporcie Departamentu Stanu USA określona została jako jedna z najbardziej antysemickich w Europie. I pomimo wrogiej Żydom postawy i głoszenia treści niezgodnych z posoborowym nauczaniem Kościoła odnośnie do judaizmu cieszy się ona poparciem niemałej części episkopatu."

    3. Stanisław Krajewski, Co mnie uwiera, "Nie twierdzę, że chrześcijanie muszą być antysemitami, choć są Żydzi, którzy tak sądzą. Braterstwo Żydów i chrześcijan jest możliwe. Uważam jednak, że za żydowską nieufnością wobec chrześcijaństwa stoją głębokie racje."

    4. Agata Listoś-Kostrzewa, Kapłan bliźniego, "W zorganizowanym przez ks. Stanisława Bartmińskiego Dniu Zadumy i Modlitwy w 2000 r. wzięło udział prawie 200 osób, w większości młodzieży szkolnej. Przy pierwszych dźwiękach gry na rogu jej śmiech niósł się po krasiczyńskim zamku. Trzy lata później podczas występów izraelskiej śpiewaczki Towy Ben Zvi młodzież potrafiła już zanucić Szalom alejchem."

    5. Bracia i ojcowie, Z Markiem Nowakiem OP rozmawia Jakub Drath, "Swego czasu przeżyłem duże zaskoczenie, czytając książkę Cywilizacja żydowska Feliksa Konecznego. Odnosząc się do oskarżeń o mord rytualny, stwierdzał, że nie rozumie, dlaczego Kościół wydawał orzeczenia zakazujące ich rozpowszechniania. A kiedy już zupełnie brakowało mu argumentów, próbował przekonywać, iż nie da się udowodnić, że nie istnieje taka sekta żydowska, która czegoś takiego dokonuje."

    6. Janusz Poniewierski, Czy istnieje na to jakieś lekarstwo?, "Posoborowy Kościół definitywnie odrzucił antyjudaizm. Niestety, nowe spojrzenie na Żydów z trudem przedziera się do świadomości polskich katolików, nawet profesorów teologii i biskupów."

  30. Antysemityzm i chore chrześcijaństwo, ks. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel, Antysemityzm bez Żydów, Znak 12 (643), grudzień 2008, s. 77-85.

  31. Małgorzata Domagalska, Zatrute ziarno. Proza antysemicka na łamach "Roli" (1883-1912). Polskie Towarzystwo Historyczne i Wydawnictwo Neriton, 2016.

  32. Piotr Dudkiewicz: Wobec antysemityzmu. O moralnym sprzeciwie Pawła Hulki-Laskowskiego wobec antysemityzmu.

  33. Prof. Jacek Leociak: Polski Kościół w swoim rdzeniu jest herezją, ponieważ w większości jest narodowo-katolicki /dziennik.pl/

  34. W 500. rocznicę Reformacji (1.12.2016). List przewodniczącego Zjednoczonego Kościoła Protestanckiego Belgii (E.P.U.V. /V.P.K.B.), Stevena H. Fuite'a skierowany do Filipa Markiewicza, Przewodniczącego Centralnego Zgromadzenia Żydów Belgii, odrzucający antyżydowskie sformułowania Martina Lutra zawarte w "Von den Juden und ihren Lügen" /"On the Jews and Their Lies", "O Żydach i ich kłamstwach"/ (1543).

Teksty z: Academia.edu

Chrześcijanie wobec Żydów

Prymas Hlond i Żydzi - kontrowersje
Od Jezusa po inkwizycję XV wieków trudnych relacji

Za: Abp Grzegorz Ryś, Chrześcijanie wobec Żydów

Teoria zastępstwa i język nienawiści

  • apokryficzny List Pseudo-Barnaby (130 r.), autor przedstawia judaizm jako „poważne niebezpieczeństwo dla chrześcijan”.
  • Dialog z Żydem Tryfonem św. Justyna (po 155 r.), w którym teolog ten twierdzi, że Żydów i chrześcijan różni podejście do Prawa: Żydzi traktują je literalnie (czytaj: „nieprawidłowo”), a chrześcijanie duchowo (czytaj: „zgodnie z zamysłem Boga”).
  • Adversum Iudeos, Tertuliana (207 r.), „ostateczne zerwanie Izraela z Bogiem nastąpiło [już] (…) w czasach Chrystusa”.
  • św. Jan Chryzostom - Mowy przeciwko Żydom (lata 386–387) - zrąb kategorii, które później znalazły podatny grunt w mentalności antysemickiej; traktowanie judeochrześcijan jako „choroby, która poraziła ciało Kościoła”, „usuniętych gałęzi”, „czcicieli diabła”, tych, w których „duszach (…) gnieżdżą się demony”. Wyznawców judaizmu święty nakazuje nienawidzić, a to, że przechowują Biblię w synagogach (będących jakoby miejscami bałwochwalstwa), powinno być, według niego, „jeszcze większym powodem znienawidzenia [Żydów]”. (dzisiaj lekcje antyjudaizmu tego ojca Kościoła wciąż występują w liturgii godzin Kościoła katolickiego)
  • św. Ambroży: „Synagoga nie ma niczego do zaoferowania Bogu i została we wszystkim zastąpiona przez Kościół”

Antyjudaizm i antysemityzm Kościoła

  • kanon 33 III Synodu Orleańskiego (538 r.) „nakaz pozostawania Żydów w domach od Wielkiego Czwartku aż po Poniedziałek Wielkanocny”
  • regulacja IV Soboru Laterańskiego (1215 r.) zobowiązująca ich „do noszenia oznaczonego stroju”
  • Bulle Sicut Iudaeis (tak zatytułowane dokumenty kolejnych papieży określały oficjalne stanowisko Watykanu w sprawie traktowania Żydów w danym czasie)
    • Innocenty III: „Choć wiarołomność (perfidia) Żydów jest na wiele sposobów udokumentowana, to jednak – skoro przez nich nasza wiara jest dowodzona – Żydzi nie powinni być przez wiernych ponad miarę uciemiężeni”
    • Innocenty IV wznowioną w 1247 r. Sicut Iudaeis uzupełnił m.in. stwierdzeniem odnoszącym się do „oskarżania Żydów o rzekomy mord rytualny: Nie wolno (…) oskarżać ich o to, że w swoich obrzędach używają ludzkiej krwi, skoro przecież już w Starym Testamencie zostało im przykazane, że nie tylko ludzkiej, ale żadnej krwi nie mogą używać”

Archiwalia:

Lektura uzupełniająca:

  • Adam Szostkiewicz: Naznaczenie 08/05/2008.
    Postanowienia IV Soboru Laterańskiego (1215 r.) zaciążyły na stosunkach żydowsko-chrześcijańskich aż do epoki przełomowego II Soboru Watykańskiego.
    Wyprawy krzyżowe położyły kres epoce względnego spokoju między Żydami i chrześcijanami. Już pierwsza krucjata w 1096 r., ogłoszona przez papieża Urbana II w celu oswobodzenia Grobu Pańskiego i Ziemi Świętej spod panowania islamu, pochłonęła tysiące istnień żydowskich. Krzyżowcy grabili i mordowali Żydów napotkanych na szlaku wyprawy, odmawiających porzucenia swej wiary i przyjęcia chrztu. Podobnie było podczas kolejnych wypraw w XII w. Atakowano Żydów we Francji, Niemczech i Anglii.
  • Adam Szostkiewicz, Agnieszka Mazurczyk - współpraca: Rozmowa z prof. Janem Woleńskim Blask Talmudu /Polityka 18 II 2011/
  • "1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki." - Robert Szuchta Podrecznik POLIN
  • Powojenne pogromy, Magdalena Semczyszyn Polityka 28.2021 (3320) z dnia 06.07.2021; Historia; s. 74
  • Kościół i Żydzi. Setki lat prześladowań, Newsweek, 28 stycznia 2023.

Edukacja i polityka społeczna - materiały i pomoce

  • Jak walczyć z antysemityzmem w Polsce? Eksperci przedstawili rekomendacje 10/01/2022.
    Europejski oddział American Jewish Committee przedstawił w poniedziałek swoje rekomendacje.
    Antysemityzm to obszar wciąż niewystarczająco rozpoznany. Walka z nim, a nawet tylko jego diagnoza, powinna opierać się na bardzo dokładnych danych. A takich w Polsce nie ma - uważają eksperci zaproszeni przez europejski oddział American Jewish Committee. Ten brak badań sprawia, że nie tylko trudno opracować statystki, ale też niełatwo z antysemityzmem walczyć.
  • "Przeciwdziałanie antysemityzmowi poprzez edukację." - Wytyczne dla osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki. Dokument opublikowany w 2019 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), 7, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP, France/ oraz Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), ul. Miodowa 10, 00-251 Warszawa, Polska © UNESCO i OBWE, 2019 UNESCO ISBN 978-92-3-000077-6
  • Doświadczanie i postrzeganie antysemityzmu Drugie badanie (2018) dotyczące dyskryminacji i przestępstw z nienawiści wobec Żydów w UE. Kwestionariusz:

    Opierając się na wynikach badania, FRA (European Union Agency for Fundamental Rights) sformułowała opinie w celu wsparcia unijnych i krajowych decydentów politycznych w opracowywaniu i wdrażaniu środków służących zapobieganiu antysemityzmowi i zwalczaniu go.

  • Korzenie Holokaustu: wykłady dr. Macieja Kozłowskiego Youube, 05/2020

Wokół mitu mordu rytualnego