Kajakarz i profesor wyróżnieni za zasługi dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego

Źródło: Klub Chrześcijan i Żydów Przymierze

Politolog, ekonomista i działacz katolicki prof. Jan Grosfeld oraz wybitny sportowiec, twórca projektu "Ludzie, nie liczby" Dariusz Popiela odebrali w auli Collegium Novum Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2019. Wyróżnienia otrzymują osoby zasłużone dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego. O wyborze nagrodzonych decyduje Kapituła, której przewodniczy prof. Wojciech Nowak, rektor UJ.

– Nagradzamy dziś nie tylko teoretyka, a niezwykle zaangażowanego i oddanego orędownika dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Dialogu, który jest nierozerwalnie spleciony z jego osobistą historią – mówił rektor UJ w laudacji na cześć prof. Jana Grosfelda, którego nagrodzono za twórczość w duchu dialogu.

Prof. Wojciech Nowak przypomniał szereg zasług uhonorowanego: cztery książki poświęcone relacjom między chrześcijaństwem a judaizmem oraz bogate doświadczenie redakcyjne. W latach 80. prof. Jan Grosfeld był członkiem redakcji miesięcznika „Znak”, a w pierwszych latach transformacji miesięcznika „Powściągliwość i praca”. Jego artykuły ukazywały się także m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Więzi”, „Społeczeństwie”, „Rzeczpospolitej”, „Studia Judaica”, „Studia Bobolanum” czy czasopiśmie „Chrześcijaństwo-Świat-Polityka”, którego był założycielem i redaktorem naczelnym. Od lat aktywnie działa na rzecz dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, będąc członkiem Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów oraz Komitetu Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem, w którym zasiada od 1992 roku.

Dobieranie partnerów dialogu jest jego zaprzeczeniem

– Odkrywanie własnych tożsamości prowadzi do bardziej autentycznego świadectwa. Chrześcijanie potrzebują Żydów nie tylko z czasów biblijnych, ale i tych żyjących dzisiaj swoją wiarą. Po jednej z moich książek w pewnej gazecie ukazał się tekst „Jakich Żydów potrzebują chrześcijanie?”. Moim zdaniem to pytanie jest całkowicie fałszywe. Oznacza, że powinniśmy sobie do rozmowy wybierać tych, którzy są nam wygodni do dialogu. Wówczas mamy do czynienia z zaprzeczeniem dialogu. Przynajmniej na początku powinien zawierać on pewien podział, konflikt, niezrozumienie. Konwersacja jedynie z tymi, którzy się z nami zgadzają, oznacza zamykanie się w getcie wygody. Dla chrześcijanina dialog zawsze oznacza cierpienie. Jeśli w dialogu chrześcijańsko-żydowskim nie ma cierpienia, to trzeba postawić znak zapytania, czy on ma sens – mówił prof. Jan Grosfeld.

"Czy dialog jest możliwy ?" - Słowo z okazji wręczenia nagrody im. Ks. Stanisława Musiała za rok 2019 wygłoszone 6 marca 2020 na Uniwersytecie Jagiellońskim przez laureata Jana Grosfelda

Laudacja dla prof.Jana Grosfelda wygłoszona przez prof. Wojciecha Nowaka, Rektora UJ, Przewodniczącego Kapituły Nagrody im. ks. Stanisława Musiała SJ

Z myślą o każdej z ofiar z osobna

Za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania uhonorowano Dariusza Popielę, który oprócz sportu [olimpijczyk, ośmiokrotny mistrz Polski i dwukrotny wicemistrz Europy w kajakarstwie górskim – przyp. red.] ma też inną pasję: przywracanie pamięci o żydowskich mieszkańcach małopolskich miejscowości. W ten sposób powstał projekt „Ludzie, nie liczby”. Laureat z pomocą miejscowych strażników pamięci w latach 2017-2018 uporządkował zdewastowany cmentarz żydowski w Krościenku nad Dunajcem. W kolejnym roku podobną zmianę przeszedł cmentarz w Grybowie. By następne takie działania były możliwe, założył fundację. Teraz – razem z zespołem zaangażowanych osób – zbiera środki na uporządkowanie cmentarza w Czarnym Dunajcu.

Ponad dwa tysiące upamiętnionych

– Najczęściej odwiedzam cmentarze inne niż te, które są znane większości z nas. Te moje bardziej przypominają las lub dżunglę. Im oddałem już kilka lat swojego życia i mam nadzieję, że jeszcze sporo im poświęcę wspólnie z ludźmi niezwykłego serca, z którymi działam. Upamiętniliśmy już z imienia i nazwiska ponad dwa tysiące ofiar. Staramy się przybliżać historię każdego żydowskiego mieszkańca, do którego uda nam się dotrzeć. Przeglądając archiwa, napotykamy na odręcznie napisane listy z kwietnia lub maja 1942 roku. Z perspektywy czasu wiemy, że za kilka tygodni już tych ludzi w tych miejscowościach nie było. Często zdarza się, że w gminach, w których te cmentarze są zupełnie zapomniane i zaniedbane, uświadamiamy mieszkańcom, że osoby tam pochowane mogły być przyjaciółmi, znajomymi lub sąsiadami ich przodków – mówił Dariusz Popiela.

Abp Grzegorz Ryś o kard. Franciszku Macharskim

Od trzech lat kapituła Nagrody im. ks. Stanisława Musiała upamiętnia pośmiertnie osobę zaangażowaną w dialog chrześcijańsko- i polsko-żydowski. Tym razem wybór padł na zmarłego 2 sierpnia 2016 roku kard. Franciszka Macharskiego – byłego metropolitę krakowskiego, doktora honoris causa UJ. Wspomnienie tej niezwykłej postaci wygłosił metropolita łódzki abp Grzegorz Ryś.

Abp Grzegorz Ryś wspominał jedną z rozmów z kard. Macharskim, podczas której po raz pierwszy i ostatni poruszyli wątek zaangażowania Kardynała w rozwiązanie konfliktu wokół klasztoru karmelitanek na terenie obozu Auschwitz. – Nigdy wcześniej i nigdy później nie byłem tak samotny – powiedział wówczas kard. Macharski.

Metropolita Archidiecezja Łódzka zwrócił uwagę, że kard. Macharski mógł w tej samotności liczyć na jeden wyjątek, którym był św. Jan Paweł II. To list przesłany przez papieża do karmelitanek okazał się w tej sprawie przełomowy. – Papież napisał, że jeśli chcecie się modlić u progu Auschwitz, to waszym obowiązkiem jest nie tylko chrześcijańska, ale też żydowska pamięć o tym miejscu. Tak jakby chciał powiedzieć, że ten ma prawo modlić się w tym miejscu, kto potrafi zrozumieć człowieka, za którego się modli. Nie możesz modlić się za człowieka, którego racji nie słuchasz. Za człowieka, który dla ciebie nie jest partnerem do poważnej rozmowy, do dialogu. I ten dialog musi być taki, że jego pamięć staje się też twoja – mówił abp Ryś. – Kiedy czytałem ten tekst pomyślałem, że to jest bardzo wysoko postawiona poprzeczka. Tu nie ma mowy o tolerancji, o tym, że jakoś się nawzajem ścierpimy, tylko o tym, że potrafimy siebie na tyle słuchać, by racje drugiej strony stały się też moimi. Kiedy uświadomiłem sobie, jak wysoko ta poprzeczka jest ustawiona, pomyślałem, że nie dziwię się, że kard. Franciszek był sam – skomentował.

Źródło: Klub Chrześcijan i Żydów "Przymierze"

Śladami ks. Musiała

Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała ustanowił Klub Chrześcijan i Żydów “Przymierze” w 2008 roku. Jej fundatorami są Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prezydent Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Jej patron, który zmarł 5 marca 2004 roku, był jezuitą, cenionym publicystą, mądrym, odważnym i szlachetnym duszpasterzem, rzecznikiem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego oraz pojednania Polaków i Żydów, który konsekwentnie krytykował wszelkie przejawy antysemityzmu i ksenofobii.

Tekst: Materiały prasowe UJ

Źrodło: Gazeta Wyborcza Kraków

Dariusz Popiela, kajakarz, olimpijczyk i prof. Jan Grosfeld, politolog, zostali laureatami Nagrody im. księdza Stanisława Musiała, przyznawanej za zasługi dla dialogu polsko-żydowskiego.

Nagroda przyznawana jest w dwóch kategoriach: za twórczość i działalność społeczną. W tej pierwszej wyróżniony został Jan Grosfeld, politolog, ekonomista, działacz katolicki, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Od lat aktywnie działa na rzecz dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Jest członkiem Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów oraz Komitetu Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem. Relacjom między chrześcijaństwem a judaizmem poświęcił wiele wykładów, artykułów oraz cztery książki.

„Konsekwentnie przypomina o żydowskich korzeniach chrześcijaństwa, przekonując o potrzebie odkrywania tych związków i ich konsekwencji. Podkreśla, że odrzucenie czy nieznajomość źródła, z którego wywodzi się Kościół, musi owocować brakiem rozumienia samego siebie, własnej tożsamości religijnej, samej istoty chrześcijaństwa” – czytamy w uzasadnieniu przyznania nagrody.

Olimpijczyk przywraca pamięć

Drugim jej laureatem został Dariusz Popiela, utytułowany sportowiec, olimpijczyk. Uznanie zyskała wymyślona przez niego akcja „Ludzie, nie liczby”. W latach 2017-2018 uporządkował zdewastowany i zarośnięty cmentarz żydowski w Krościenku. Pochowano tam ofiary masowego mordu dokonanego przez Niemców w 1942 roku. Na porządkach się nie skończyło – dzięki żmudnym poszukiwaniom udało się odtworzyć listę 256 ofiar, których nazwiska zostały następnie wyryte na ustawionym na cmentarzu pomniku.

W kolejnym roku podobną zmianę przeszedł żydowski cmentarz w Grybowie. Tam na pomniku wyryto imiona i nazwiska 1774 żydowskich mieszkańców, co Dariusz Popiela nazwał „ciosem dla zapomnienia i tryumfem pamięci”. By kontynuować projekt, założył fundację, która zbiera środki na porządkowanie kolejnych cmentarzy.

Patron nagrody

Ksiądz Stanisław Musiał, patron nagrody, był rzecznikiem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, konsekwentnie krytykował wszelkie przejawy antysemityzmu i ksenofobii.

Od 1981 roku był redaktorem „Tygodnika Powszechnego”, a w latach 1990-1991 zastępcą redaktora naczelnego. Publikował także m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Wprost”, „Polin”, „Midraszu” i „Życiu Duchowym”. Był autorem ważnej książki, piętnującej grzech antysemityzmu, pt. „Czarne jest czarne” oraz laureatem Nagrody im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, przyznawanej autorom publikacji na temat roli i wkładu Żydów polskich w polską kulturę.

Nagrodę ustanowił Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze”. Jej fundatorami są: prezydent Krakowa, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie oraz rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który jest również przewodniczącym kapituły wybierającej laureatów.