Tisza be-Aw - post upamiętniający zburzenie Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej

Źródło: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN 2023

12 lipca 2024 roku po zachodzie słońca - 9 dnia miesiąca aw 5784 - rozpoczyna się Tisza be-aw, post upamiętniający zburzenie Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej.

Post Tisza be Aw (9 aw) jest najbardziej tragicznym dniem w całym kalendarzu żydowskim. Według tradycji, tego dnia z ziemi Izraela wrócili szpiedzy, którzy stwierdzili, że naród żydowski nie będzie w stanie pokonać ludów zamieszkujących ziemię obiecaną (Ks. Liczb 13 – 15). Jak podaje Biblia, Bóg rozgniewał się i zdecydował, że cała generacja, która wyszła z Egiptu, nie wejdzie do Ziemi Izraela. Zapoczątkowało to serię nieszczęśliwych wydarzeń w tym dniu, z których najbardziej tragicznymi były zburzenie I i II Świątyni. Pierwsza Świątynia była zburzona przez Babilończyków w 586 roku p.n.e., a Druga przez Rzymian w 70 roku.

Z powodu olbrzymiego wpływu upadku Świątyni na judaizm, rabini ustanowili Tisza be-aw dniem pełnego postu. Na ten dzień przypadło także wyrzucenie Żydów z Hiszpanii w 1492 roku czy początek akcji deportacji Żydów getta warszawskiego do ośrodka zagłady w Treblince w 1942 roku.

Tisza be-aw obchodzi się poszcząc i czytając Księgę Lamentacji (Eicha) oraz zmawiając kinot, elegie - także te pisane jako refleksja nad Zagładą. W tym czasie obowiązuje pięć zakazów: jedzenia i picia, mycia się, używania kosmetyków, noszenia skórzanego obuwia oraz stosunków małżeńskich. Zakaz dotyczy nawet studiowania i komentowania Tory, gdyż zgodnie z zasadami wiary jest ono „słodyczą duszy”. Przed zapadnięciem zmroku spożywa się ostatni posiłek przed postem. W tradycji aszkenazyjskiej przyjęło się, że jego elementem jest jajko na twardo posypane popiołem na znak żałoby. Potem należy zdjąć obuwie i usiąść na podłodze. Do popołudnia następnego dnia nie korzysta się z krzeseł ani foteli, tylko siada się albo wprost na ziemi, albo na siedziskach nie dających wygody, takich jak niskie taborety, ławki itp.

W czasie nabożeństwa porannego odmawia się modlitwy pokutne kinot, oraz ponownie czyta Treny Jeremiasza. Mężczyźni dopiero pod koniec postu zakładają tałesy i tefilin. W synagodze przygasza się światła, a kantor prowadzi modlitwy ściszonym głosem i w żałobnym tonie.

Wraz z zakończeniem postu stopniowo ogranicza się praktyki żałobne i wprowadza elementy nadziei i odbudowy. Szabat po Tisza be-aw nosi nazwę Szabat Nachamu od haftary (czytania z ksiąg Proroków) na ten dzień, zaczynającej się od słów: „Pocieszajcie, pocieszajcie mój lud”, co jest odczytywane jako wiara w łaskę Boga i Jego zmiłowanie nad ludem Izraela. Tradycja podaje, że Tisza be-aw to dzień narodzin Mesjasza, co odzwierciedla żydowską wiarę, że nawet najgorsze wydarzenia zawierają ziarno nadziei i lepszych czasów.