Cmentarze żydowskie w Polsce

Źródło: Krzysztof Bielawski, Cmentarze żydowskie w Polsce

Strona powstała w 2005 r. i stanowi próbę dokumentacji cmentarzy żydowskich w Polsce.

Pierwsi Żydzi na ziemiach polskich pojawili się w początkach naszej państwowości. Przed 1939 r. Polskę zamieszkiwało trzy i pół miliona Żydów. W wielu miastach Żydzi stanowili ponad 50% ludności.

Tysiącletnia obecność Żydów w Polsce została brutalnie przekreślona przez Niemców podczas drugiej wojny światowej. Eksterminacji uniknęła jedynie garstka polskich Żydów. Większość tych, którzy przeżyli Zagładę, opuściła kraj po drugiej wojnie światowej. Fale emigracji wywołał pogrom kielecki w 1946 r. oraz wydarzenia marcowe z 1968 r. Dziś nad Wisłą mieszka zaledwie - według różnych szacunków - od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy Żydów.

Dziedzictwo materialne Żydów w Polsce stanowią nieliczne ocalałe - choć najczęściej zrujnowane i wykorzystywane niezgodnie z pierwotnym przeznaczeniem - synagogi, mykwy i inne obiekty. Pozostało też około 1200 żydowskich cmentarzy. Im właśnie poświęcona jest ta witryna.

Po 1939 r. doszło do destrukcji cmentarzy w niespotykanej wcześniej skali. Były one dewastowane przez Niemców, część miejscowej ludności oraz powojenne władze. Proces dewastacji wciąż trwa. Jednocześnie Niemcy mordując około 90% Żydów, na kolejne dekady pozbawili cmentarze ich opiekunów.

Cmentarze żydowskie to przede wszystkim miejsca pochówku tysięcy ludzi i jako takim należy im się szacunek. To nierzadko najstarsze zabytki kultury materialnej w danej miejscowości czy regionie. Często to także miejsca martyrologii.

Nasza strona powstała w 2005 r. i stanowi próbę dokumentacji cmentarzy żydowskich w Polsce. Autorzy mają nadzieję, że niniejszy przewodnik zwróci uwagę na znikające z naszego krajobrazu ślady po przedwojennych społecznościach żydowskich i zainspiruje do działań na rzecz ich ochrony.