Legendy o krwi. Antropologia przesądu
02/10/2008 | Na stronie od 06/04/2021
Mord rytualny – obraz olejny Karola de Prevot (ok. 1670–1737) należący do cyklu „Martyrologium Romanum”. Przedstawia rzekomy mord rytualny dokonywany przez żydów. Jest eksponowany w katedrze sandomierskiej na jednej ze ścian naw bocznych wraz z objaśniającą tablicą. Został namalowany w pierwszej połowie XVIII wieku na zlecenie miejscowego proboszcza Stefana Żuchowskiego (1666–1716), zagorzałego antysemity.
Na portalu academia.edu prof. Joanna Tokarska-Bakir udostępniła w otwartym dostępie książkę pod tytułem „Legenda o krwi. Antropologia przesądu”
Ksiązkę można znaleźć również w zasobach strony internetowej Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów.
Pani Profesor, dodała komentarz:
"Otwieram tę książkę dla publiczności w związku z oświadczeniem komisji dyscyplinarnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z 30 marca 2021, w którym twierdzenie o blood libel uznano za "element nierozstrzygniętej ciągle dyskusji naukowej”.
Wstęp:
Praca ta zwraca się w swoim zamierzeniu do dwóch grup Czytelników, a wobec nadziei autorki, iż rzeczywiście do nich trafi , została skonstruowana tak, by mogli oni bez trudności odnaleźć w niej to, co ich interesuje. Wprowadzenie i cała część pierwsza (rozdziały 1-5) są zaadresowane do tych, których może zaciekawić aplikacja narzędzi analitycznych Władimira Proppa, autora Morfologii bajki, do materiału legend o krwi1, obejmującego - zgodnie z zaleceniem Proppa - sto narracji historycznych. Druga część książki, bazująca na współczesnych etnograficznych materiałach terenowych, ukazuje, po pierwsze, pojedynczy monograficznie opracowany wątek tych legend, związany z obrazami Karola de Prevot w katedrze sandomierskiej, a raczej z ich odbiciem w świadomości mieszkańców Sandomierza i okolic. W końcowej części książki znajduje się rozbudowany raport z tej części badań sandomierskich, która dotyczy pamięci o miejscowych Żydach, w tym pamięci o Zagładzie, doprowadzony do czasów najbardziej współczesnych (rozdział 7).
Niniejsza książka jest rezultatem interdyscyplinarnej zespołowej pracy w ramach wieloletniego projektu badawczego2. Składają się na nią dwa typy źródeł, zastane i wywołane. W obrębie tych pierwszych autorami przekładów łacińskich, w tym m.in. Historiae memorabiles Rudolfa ze Schlettstadt (patrz: Apendyks) i Acta Sanctorum, są prof. Mikołaj Szymański i Tomasz Płóciennik.
1 W. Propp, Morfologia bajki, przeł. W. Wojtyga-Zagórska, Warszawa 1976. Z powodów, o których szczegółowo będzie mowa dalej, terminem tym obejmuję trzy typy opowieści: zarówno blood libel myths w tradycyjnym sensie wyrażenia, to jest oskarżenia Żydów o morderstwa "dzieci chrześcijańskich" (dalej: BL; w indeksie Thompsona motyw V361), jak i zarzucane Żydom, niekiedy współwystępujące z pierwszymi, profanacje eucharystii (dalej: PE, u Thompsona motyw V35. 1), a także profanacje obrazów chrześcijańskich (u Thompsona J1823. 1) ñ przeważnie krucyfiksów i wizerunków maryjnych (dalej: PICT).
2 Sfinansowały go następujące instytucje i osoby: Alexander von Humboldt Stiftung, Andrew W. Mellon Award Foundation, Ministerstwo Nauki i Informatyki RP (grant badawczy 1H02E05829), Ambasada Francji, Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie (Vidal-Sasoon Center for Study of Antisemitism), Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Collegium Civitas i Michał Pawilno-Pacewicz.