Teologia po Szoa

02/02/2023 | Na stronie od 02/02/2023

Auschwitz - rampa

Polecamy publikacje:

  1. Pamiętajmy: refleksje nad SZOAH. Komisja ds. kontaktów religijnych z judaizmem, 16 III 1998.
    "Powierzając niniejsze rozważania naszym braciom i siostrom w Kościele katolickim na całym świecie, zapraszamy wszystkich chrześcijan do wspólnej z nami refleksji nad katastrofą, jaka dotknęła naród żydowski, oraz nad moralnym obowiązkiem przeciwdziałania ponownemu wzrostowi egoizmu i nienawiści, aby już nigdy nie mogły się stać zasiewem tak wielkiego cierpienia i śmierci. Jak najusilniej prosimy też naszych żydowskich przyjaciół, których "straszliwy los stał się symbolem aberracji, do jakiej może dojść człowiek, gdy zwróci się przeciwko Bogu", aby zechcieli nas wysłuchać z otwartym sercem.""

  2. "Dialogue at the edge of Auschwitz – Perspectives for a Theology After Auschwitz". - z owoców ponad 15 lat dialogu w Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświcimiu - głosy polskie, żydowskie i niemieckie. Wydawnictwo UNUM Centre for Dialogue and Prayer Kraków-Oświęcim 2014 ISBN 978-83-7643-110-9 Z wprowadzenia: Spis treści:

  3. Alon Goshen-Gottstein, The Question of God and Auschwitz w: Dialogue at the Edge of Auschwitz - Perspectives for a Theology After Auschwitz Wydawnictwo UNUM Centre for Dialogue and Prayer Kraków-Oświęcim 2014 ISBN 978-83-7643-110-9.
    Bóg a Auschwitz "Ludzie czują potrzebę zastosowania nowego języka, by uchwycić doniosłe, przerażające wydarzenia, jakie miały tutaj miejsce. Jedni użyli nowych terminów, inni dawnych. Elie Wieselowi przypisuje się mówienie o tym jako o Holokauście. Jak wiadomo, Holokaust jest terminem biblijnym oznaczającym ofarę. Nazwanie tych wydarzeń Holokaustem nie jest faktem opisowym – to już sposób ich wartościowania. To tyle, co powiedzieć, że wydarzenia te są znaczące w sensie religijnym, ponieważ została złożona ofiara. W ten sposób akt neutralny czy też akt, którego znaczenia nie znamy, uległ przeobrażeniu."

  4. Paweł Śpiewak, Morderstwo na Żydach stanowiło zastępczą egzekucję Boga. Było zbrodnią na tych, którzy stworzyli i symbolizowali stary świat, 23/07/2021

  5. Teologia i filozofia żydowska wobec Holokaustu, wstęp, wybór i opracowanie Paweł Śpiewak, wydawnictwo: słowo/obraz terytoria, rok: 2013, seria: Idee i Historia, ISBN: 978-83-7453-083-5.
    "Książka zawiera teksty z obrębu kultury żydowskiej, próbujące odpowiedzieć na pytanie o Holocaust. Część pierwsza sięga do żydowskiej pamięci zbiorowej, reprezentowanej przez teksty biblijne i talmudyczne. Część druga obejmuje teksty powstałe w czasie II wojny światowej, opisujące ją z perspektywy doświadczenia religijnego, ale i świeckiego. Trzecia część to współczesne refleksje, religijne i filozoficzne. Antologia zawiera więc przemieszanie tekstów religijnych i świeckich, dając szeroki ogląd na kulturę żydowską widzianą oczami Żydów."

  6. Sebastian Rejak, "Myślenie po Zagładzie. Głosy z Polski", Warszawa - Kraków 2008. "Redaktorowi udało się zaprosić do projektu wybitnych polskich intelektualistów [...], którzy w swoich wypowiedziach naukowych wcześniej wielokrotnie odnosili się do Zagłady europejskich Żydów. Ich opinie zawarte w esejach są przemyślane, dojrzałe i wyważone. Składają się na poważny tom refleksji nad tym niebywałym fenomenem zła, który miał miejsce w racjonalistycznej, pozornie głęboko ucywilizowanej Europie. [...] Otrzymaliśmy złożoną, komplementarną całość – książkę, która jest wielkim wyzwaniem intelektualnym dla czytelnika. [...] Wywoła ona zapewne szeroką dyskusję i wiele, czasem być może kontrowersyjnych, recenzji i omówień."

  7. Perspektywy Teologii po Auschwitz IV Zjazd Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce, Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu, 25 -27 września 2008.
    "Gdzie był Bóg w tamtych dniach? Dlaczego milczał? Jak mógł pozwolić na tak wielkie zniszczenie, na ten tryumf zła? ... Skoro ten naród, przez sam fakt swojego istnienia stanowi świadectwo Boga, który przemówił do człowieka i wziął go pod swoją opiekę, to trzeba było, aby Bóg umarł, a cała władza spoczęła w rękach ludzi - w rękach tych, którzy uważali się za mocnych i chcieli zawładnąć światem. Wyniszczając Izrael, chcieli w rzeczywistości wyrwać korzenie wiary chrześcijańskiej".

  8. Redefinicja podstawowych pojęć humanistyki w świetle wydarzenia Szoa Pracownia Pytań Granicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. 2008-2011. Prof. Tomasz Polak (kierownik), prof. Maria Janion, dr hab. Gernot Weirich, dr hab. Shoshana Ronen, dr Olga Orzeł Warskog, Beata Anna Polak, Katarzyna Czeczot.
    "Celem projektu jest zatem określenie najważniejszych elementów dzisiejszego usytuowania podstawowych pojęć humanistycznych w świetle wydarzenia Szoa, a także diagnoza skutków kulturowych. społecznych i politycznych takiego ich usytuowania. Cel ten zostanie zrealizowany przede wszystkim przez analizę i funkcjonujących do dziś, a niewystarczających do interpretacji dylematów „holokaustowych” XIX-wiecznych humanistycznych schematów heroiczno-martyrologicznych, w tym zwłaszcza dotyczących stereotypów śmierci „godnej" i „niegodnej", postawy „bohaterskiej" i „niebohaterskiej" itp."

  9. Bóg i Auschwitz, o Edycie Stein, wizycie Papieża Benedykta XVI i Bogu w mrokach dziejów, redakcja: M. Deselaers, L. Łysień, J. Nowak. Wydawnictwo UNUM, Kraków 2007.
    "Tak się jednak szczęśliwie złożyło, że wszystkie trzy wydarzenia łączą się w całość, która staje się świadectwem tego, o czym Benedykt XVI mówił: "Bogu niech bądą dzięki, że oczyszczanie pamię-ci, do którego wzywa nas to miejsce, rodzi tu tak-że wiele inicjatyw, które mają na celu przeciwsta-wianie się złu i przyczynianie się do budowania dobra. Przed chwilą miałem okazję pobłogosła-wić Centrum Dialogu i Modlitwy. [...] Możemy więc mieć nadzieję, że z miejsca kaźni będzie wyrastać i dojrzewać konstruktywna refleksja, i że pamięć przeszłości pomoże przeciwstawiać się złu i spra-wiać, że zatryumfuje miłość"."

  10. Holocaust-Shoah: Its Effects on Christian Theology and Life in Argentina and Latin America FIRST SYMPOSIUM OF CHRISTIAN THEOLOGY, FINAL DECLARATION Buenos Aires, May 17th, 2006. "To the Christian Communities of Latin America and the Caribbean, to All Those Who Search for Justice, Peace and the Integrity of Creation." "Over the course of three days we have reflected upon the relationship between Christians and Jews, beginning with the theme, Holocaust-Shoah: Its effects on Christian Theology and Life in Argentina and Latin America. As we end our meeting, we want to bring together and share the meditations that have blossomed from our interchanges."

  11. Tadeusz Bartoś, Benedykt XVI – nowy etap katolickiego rozumienia Szoa? Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol.5, 2009, s. 296-298.
    "Przemówienie Benedykta XVI w Auschwitz może być odebrane jako forma usprawiedliwienia uległości Niemców wobec ideologii hitlerowskiej. Papież nie wnika w źródła entuzjazmu Niemców dla nazizmu (choćby chrześcijański antysemityzm), unika także tematu bierności i uległości Kościołów w Niemczech wobec nazizmu, które w momencie próby zawiodły. Odwróceniu oczu od winy własnej służy oskarżenie ateizmu jako źródła zbrodni hitlerowskich."

  12. Ryszard Bosakowski OP, Mesjasz w Łomżyńskiem. Jedwabne i teologia po Holokauście, Tygodnik Powszechny 30 (2976), 23 lipca 2006, s. 10-11.
    "W weekend po 10 lipca władze miasteczka zapraszają obywateli na „Dni Jedwabnego". Czy to święto może się prawdziwie udać, jeśli pominie się historię własnego miasta? Jaki komunikat wysyłają starsi tej społeczności młodym, skoro kilka dni wcześniej nie płaczą wspólnie z Synagogą nad losem jedwabieńskich Żydów?"

  13. W. Hryniewicz, Hermeneutyka w dialogu, Opole 1998, rozdz. 3 "Niepojęty Bóg w obliczu piekieł świata: ku teologicznej interpretacji Holocaustu", s. 59-74.

  14. Grzegorz Ignatowski, Refleksja teologiczna po Szoah, Tekst wygłoszony na konferencji "Pamięć Shoah - współczesne reprezentacje",
    "W języku religijnym coraz częściej mówi się o "teologii po Auschwitz" lub "teologii postoświęcimskiej". Żaden teolog w swoich badaniach nie może pominąć Zagłady, stanowiącej część dziedzictwa chrześcijańskiego."

  15. Hans Jonas, Idea Boga po Auschwitz, tłum. Grzegorz Sowinski, Kraków 2003, wydawnictwo Znak.
    "Trzy części książki łączy pytanie: w jaki sposób można myśleć o Bogu dziś, gdy Jego istnienie kwestionuje filozofia, kosmologia, a przede wszystkim doświadczenie monstrualnego zła holokaustu? Próbując ocalić ideę Boga po Auschwitz, Jonas proponuje tezę: „Bóg nie jest wszechmocny”. Jest to sprzeczne z tradycyjną ontologią Boga, w której mówi się o Jego absolutnej dobroci, mocy i zrozumiałości. Zdaniem Jonasa, tylko odmawiając Bogu atrybutu wszechmocy, można przyjąć, że jest On zrozumiały i dobry – inaczej Jego pojęcie byłoby wewnętrznie sprzeczne. Kontrowersyjna teza Jonasa jest dziś jednym z klasycznych głosów żydowskich w debacie o Auschwitz. "

  16. Stanisław Krajewski, Sprawa Edyty Stein (Odczyt wygłoszony 9 maja 2006 w Oświęcimiu).
    "Wypowiadam się, bo zostałem poproszony, by przedstawić „żydowską perspektywę”, czyli skojarzenia, które jej osoba, a zwłaszcza jej kanonizacja, wywołuje wśród Żydów. Sprawa ciągnie się co najmniej od jej beatyfikacji, od niemal dwudziestu lat. Wydawałoby się, że wszystko zostało powiedziane i nie warto do tego wracać. Jednak w Polsce rzecz nie została poważnie przedyskutowana, więc warto do tego wrócić."

  17. Obirek Stanisław. Obrzeża katolicyzmu. Poznań: Wydawnictwo "Forum Naukowe" PASSAT - Paweł Pietrzyk, 2008. ISBN 978-83-61053-11-8.
    "Stanisław Obirek zdaje się mówić: to, co dolega polskiemu katolicyzmowi, to wygodnictwo gotowych odpowiedzi, niechęć do niepokornych (przywołuję tutaj ducha wielkiego Williama Blake‘a), "tygrysich" pytań, niczym nieskrywana akceptacja dla (znów Blake!) "koni pouczenia", gdy tymczasem u źródeł religijnego doświadczenia jest cierpienie i niespełnienie bólu. Cierpienie nie toleruje odpowiedzi; jest najbardziej dramatyczną formą mnożenia się pytań. [...]"

  18. Obirek Stanisław , Dialog chrześcijańsko-żydowski z Zagładą w tle, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol.5, 2009, s. 299-316.
    "Dialog chrześcijańsko-żydowski jest jednym z najbardziej widocznych skutków soborowej deklaracji Nostra aetate (...) Okolicznością zewnętrzną, wszak o wiele donioślejszą, a w teologii chrześcijańskiej (a więc nie tylko katolickiej) było wydarzenie Zagłady, które wstrząsnęło nie tylko podstawami humanizmu europejskiego, ale również stało się impulsem do nowego przemyślenia samej teologii."

  19. John T. Pawlikowski OSM, Kościół katolicki a zagłada Żydów: perspektywy instytucjonalne, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Zagłada Żydów, Studia i Materiały vol.5, 2009, s. 261-277.

  20. Adam Szostkiewicz Auschwitz, grób Boga. Teologia chrześcijan i Żydów po Holokauście. Niezbędnik inteligenta, Bezpłatny dodatek tygodnika Polityka, wydanie 18, 11 lipca 2009.
    "Czy można pisać wiersze po tym, co ludzie ludziom urządzili w obozie Auschwitz?(...)Jak po tych budzących zgrozę wydarzeniach można dalej prawić frazesy o wielkości człowieka, o dobru wspólnym i postępie? O tych wątpliwościach wiemy wiele, kultura europejska pracowała nad nimi przez długie powojenne lata. Ale jest też inny problem, o którym mówi się rzadziej – problem religii po Auschwitz. Jak można po doświadczeniu zdziczenia, masowych zbrodni i wymordowaniu 6 mln ludzi tylko dlatego, że urodzili się Żydami, uprawiać teologię?"

  21. R. Rubinstein, After Auschwitz. Radical Theology and Contemporary Judaism, New York 1966.

  22. ks. Wojciech Szukalski, Uniwersalne przesłanie wynikające z nauczania Jana Pawła o Szoah..
    "...słuchałem tego psalmu śpiewanego podczas wieczornej mszy św.: „O, Jerozolimo, wychwal Pana, sław Twego Boga Syjonie! Bo mocnymi uczynił zawory bram twoich i błogosławi synom twoim w tobie” (Ps 147). Wciąż mam w uszach te słowa i tę melodię, którą zapamiętałem na całe swe życie. A potem nastąpiło okrutne doświadczenie drugiej wojny światowej i nazistowskiej okupacji, Holokaust, który stanowił eksterminację Żydów tylko dlatego, że byli Żydami. To był straszliwy cios, który pozostaje w pamięci wszystkich ludzi, którzy znajdowali się blisko tych wydarzeń..."

  23. A. Zuberbier, Teologia katolicka po Holokauście "Znak" 3(490), s. 62-67