Białystok uczcił pamięć o dramacie dawnych mieszkańców miasta

Kolejne wydarzenie poświęcone tej rocznicy rozpocznie się o godz. 18.00 na placu przed Białostockim Teatrem Lalek. W tym miejscu będzie można obejrzeć reprodukcje obrazów „Wejście Niemców” i „Piaski-rynek” Izraela Bekera oraz wysłuchać słuchowiska „Śpiew Chanajek” autorstwa Jolanty Szczygieł-Rogowskiej i Olgi Gordiejew-Pobot, zrealizowanego przez Radio Białystok. O godz. 18.20 z placu przed BTL przejdzie pochód z akompaniamentem muzyki klezmerskiej, który dotrze pod Pomnik Wielkiej Synagogi przy ul. Suraskiej. Tam o godz. 18.40 odbędzie się prezentacja archiwalnych pocztówek i zdjęć Wielkiej Synagogi na wielkoformatowych banerach.

– To bardzo ważne, aby pamięć o dawnych mieszkańcach Białegostoku i o dziejach miasta trwała, zwłaszcza wśród młodych pokoleń – powiedział prezydent Tadeusz Truskolaski. – Dramat, który rozegrał się 77 lat temu, był początkiem eksterminacji ludności żydowskiej w naszym mieście. To tragiczna karta w historii Białegostoku.

Wielka Synagoga, która znajdowała się przy ul. Bożniczej (obecnie Suraskiej), została wzniesiona w latach 1909-1913. W okresie międzywojennym była najokazalszą synagogą białostocką i cieszyła się największym prestiżem wśród wszystkich bożnic Białegostoku. Została wybudowana według projektu Samuela J. Rabinowicza. Była świątynią reformowaną, w której kobiety modliły się obok mężczyzn, choć na osobnych galeryjkach. W okresie międzywojennym, podczas świąt i uroczystości państwowych, w synagodze grała orkiestra Gimnazjum Hebrajskiego.

27 czerwca 1941 r. niemiecka grupa operacyjna, którą dowodził kapitan Gothar Bürkner, spaliła dzielnicę żydowską wraz z Wielką Synagogą. Niemcy kazali wszystkim mężczyznom i chłopcom narodowości żydowskiej przyjść do Wielkiej Synagogi. Zamknęli wewnątrz ok. 700-800 osób i podpalili budynek, a przez okna wrzucali granaty. Dach Wielkiej Synagogi zapadł się do środka przykrywając ciała setek ofiar. Do tych, którzy próbowali oporu, Niemcy strzelali. Spłonęła też cała dzielnica Schulhof oraz część dzielnic Piaski i Chanajki. Historycy szacują, że zginęło wówczas ok. 2-2,5 tysiąca osób.

W miejscu, w którym stała synagoga, znajduje się obecnie pomnik w kształcie kopuły zniszczonej bożnicy. Autorami monumentu są Michał Flikier, Maria Dżugała-Sobocińska, Dariusz Sobociński i Stanisław Ostaszewski. Odsłonięcie pomnika nastąpiło w 1995 roku.

Anna Kowalska /Oficjalny Portal Miasta/

Więcej:

• Synagogi w Białymstoku. Szlakiem dziedzictwa żydowskiego. Część 1

• "..od połowy lat 50. w Białymstoku zaczęły znikać nazwy ulic związane z żydowską społecznością (np. Żydowską zmieniono na Białówny, a Bożniczą - na ks. Ściegiennego. Z kolei Palestyńska, Chazanowicza i Jerozolimska przestały w ogóle istnieć. Lata zmian przetrwała tylko ul. Malmeda." /bialystok.wyborcza.pl/