Wielkanocny zwyczaj czy festiwal agresji?

19/04/2019 | Na stronie od 19/04/2019

Wielkanocny zwyczaj czy festiwal agresji?
Wielkanocny zwyczaj czy festiwal agresji?

Czy obrazki, które zarejestrowaliśmy, mają jednak cokolwiek wspólnego z chrześcijańskim świętem Wielkanocy? Czy dziś, gdy jesteśmy bogatsi od naszych przodków o spory bagaż wiedzy, takie zwyczaje cokolwiek wnoszą? I czego mogą nauczyć się dzieci? Niech Czytelnicy ocenią sami.

Pruchnik, Wielki Piątek 2019, godzina 15. W tradycji Kościoła to godzina, w której umarł na krzyżu Chrystus. Godzina miłosierdzia. Na słupie przy ulicy Jana Pawła II – głównej ulicy miasteczka – wisi ogromna słomiana kukła. To pejsata postać z dużym nosem, od razu na myśl przywodząca stereotypowe wyobrażenie Żyda. Na kukle napis „JUDASZ 2019. ZDRAJCA”. I adnotacja, że sąd odbędzie się o godzinie 15. Po drugiej stronie ulicy spory tłumek ludzi.

Jeszcze pięć za odszkodowania!

W pewnym momencie dwóch mężczyzn odcina kukłę, która na sznurze wleczona jest na plac przed kościołem. Tutaj następuje zapowiadany sąd. Judasz za to, że zdradził Jezusa jest skazany na 30 razów. Do bicia kukły kijkami przystępują dzieci pod przewodnictwem jednego dorosłego. – Jeszcze pięć za to, że chcą odszkodowań od Polski – krzyczy ktoś z tłumu, kiedy pada trzydzieste uderzenie. No to jeszcze pięć za te odszkodowania. Dzieci biją ochoczo.

Bij w brzuch!

Las telefonów filmujących ten „sąd” odprowadza wleczoną kukłę Judasza na Rynek. Są też lustrzanki i kamerki. – Ale dużo ludzi. Więcej niż w kościele – cieszy się jakiś mężczyzna. Kukła z Rynku wleczona jest w pobliże targowiska. Na skrzyżowaniach kondukt staje i Judasz otrzymuje kolejne razy. Po trzydzieści. Tyle, ile było srebrników, za które sprzedał Jezusa. Najpierw bije dorosły, a potem pada polecenie „Dzieci, bić!”. Dzieci biją, tłum liczy. Co bardziej zapalczywe dzieciaki sprzedają kukle kopniaki. – Dobrze, mały. Szacun! – mówi jakiś człowiek do chłopca, który właśnie skopał głowę kukły. – Bij w brzuch – instruuje syna tatuś. – Lej! – zachęca ktoś inny.

Za naszych czasów płynął

Kukła Judasza wleczona jest po krętych uliczkach Pruchnika. – Już by wystarczyło tego chodzenia – mówi jakaś kobieta. – Czego się boisz? Nie bój się – uspokaja mama swojego malucha, któremu zbiera się na płacz. Z niektórych domów wychodzą ludzie i patrzą na to widowisko. Widać, że nie wszyscy są zachwyceni. Części mieszkańców w ogóle to nie interesuje. Koszą, sprzątają, idą gdzieś w swoich sprawach.

Można piec kiełbaski

Wreszcie tłum ludzi z kukłą dociera na mostek na Mleczce. Jeden z nich odcina głowę kukle. Pejsata głowa trafia do czarnego worka foliowego. Ktoś rozcina korpus Judasza i podpala słomę. Kukła przez chwilę płonie na mostku, po czym zostaje wrzucona do wody. – Za naszych czasów było więcej wody i on zaraz płynął – mówi jakaś rozczarowana kobieta. – Można piec kiełbaski – cieszą się dzieci. Tłum powoli rozchodzi się.

Hubert Lewkowicz

FOT. Hubert LEWKOWICZ

Wieszanie Judasza – to stary, udowy zwyczaj, opisany w XVIII wieku. Czasem przybierał wymiar antysemicki. Jak można wyczytać w źródłach, nadmierna agresja osób uczestniczących w tym obrzędzie, spowodowała, że Kościół go zakazał. Do współczesnych czasów przetrwał tylko na Podkarpaciu, właśnie w Pruchniku i okolicach. W tym roku odbył się tu po raz pierwszy po kilku latach przerwy. W najbliższym papierowym wydaniu „Ekspresu Jarosławskiego”, które ukaże się 30 kwietnia, postaramy się odpowiedzieć na pytania, jak na taki „obrzęd” patrzą przedstawiciele władz lokalnych i specjaliści z zakresu pedagogiki i psychologii dziecięcej.

Więcej:

Więcej: