Islamofobia jako technologia władzy

Islamofobia prawicowa intelektualnie nie ma zbyt wiele do zaoferowania. Dla mnie wyzwaniem jest krytyka islamu z tzw. oświeconej strony: liberalnej i feministycznej – mówi Monika Bobako w rozmowie z Michałem Sutowskim.Fragment pierwszego rozdziału:

"Islamofobia jest zjawiskiem, które od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku coraz mocniej zaznacza się w życiu europejskich społeczeństw. Książka zawiera omówienie różnorodnych dyskursów antyislamskich, które konstruując islam jako zagrożenie, a muzułmanów jako „innych” i „obcych”, wyrastają często z bardzo odmiennych przesłanek. Niektóre z nich są częścią dyskursu krytycznego wobec religii w ogóle i wiążą się z oświeceniowymi ideami postępu, emancypacji i racjonalizmu, inne wyrastają z konserwatywnej troski o czystość chrześcijańskiego dziedzictwa i europejskiej tożsamości (a także jej narodowych wariantów). Punktem wyjścia jest dla autorki pytanie o to, w jakim stopniu współczesna islamofobia powtarza wzory znane z historii europejskiego antysemityzmu. Ważną część tekstu wypełnia refleksja na temat relacji między figurą Żyda jako Innego a procesami konstruowania symbolicznej obcości, jaką w europejskim kontekście zostają naznaczeni muzułmanie. Wiążąc te procesy z wydarzeniami polityczno-ekonomicznymi z ostatnich dekad, autorka przedstawia je na tle historycznych związków Europy z islamem. Pokazuje przy tym, w jaki sposób wytworzone w epoce kolonialnej orientalistyczne wyobrażenia na temat tej religii kształtują dzisiejsze nastawienia wobec muzułmanów. Poszukując odpowiedzi na pytanie o przyczyny wzmagającej się w Europie antymuzułmańskiej ksenofobii, autorka szczególną uwagę zwraca na przemiany ekonomiczne związane z rozwojem neoliberalnego kapitalizmu, a także z kryzysem logiki rozwojowej, na której ufundowana została zachodnia nowoczesność. Zastanawiając się na fenomenem polskiej „islamofobii bez muzułmanów”, podkreśla rolę, jaką w jej tworzeniu się odgrywa półperyferyjny charakter Polski."

Wstęp

Rozdział 1

1. Islamofobia jako problem antropologii politycznej
2. Ksenofobia, rasizm i kwestia ram normatywnych
3. Islamofobia i konieczność „odmyślenia” orientalistyki
4. Studia nad antysemityzmem jako matryca metodologiczna
5. Islamofobia jako dyskurs i relacja społeczna

Rozdział 2

1. Dyskurs islamofobii. Anatomia i etiologia
2. Oriana Fallaci: pogarda jako wyznanie wiary
3. Samuel P. Huntington: w poszukiwaniu wroga
4. Wynalezienie muzułmanów w Europie. Tożsamość w czasach neoliberalnej hegemonii
5. Islamofobia jako formacja ideologiczna neoliberalnego kapitalizmu
6. Islamofobia i „koniec świata, jaki znamy”
7. Neoliberalne niepokoje i fantazmat „muzułmańskiego imigranta”

Rozdział 3

1. Religia i rasa. Trajektorie antysemityzmu i islamofobii
2. Antysemityzm i zmienne tryby kodowania odmienności
3. Rasa i religia. Zatajone powinowactwo
4. Islam i jego „stawanie się religią”
5. Urasowienie muzułmanów. Islamofobia jako rasizm

Rozdział 4

1. Europa i jej inni. Żyd i Arab, żyd i muzułmanin
2. Orientalizm jako europejska gra w różnice religijne
3. Żyd i Arab/muzułmanin (I): genealogia pokrewieństwa
4. Żyd i Arab/muzułmanin (II): punkt zerwania
5. Zagłada i nowe geometrie inności
6. Węzeł palestyński i pytanie o nie-islamofobiczną Europę
7. Wrogość: imitacje i asymetrie
8. „Nowy antysemityzm”
9. Anty-antysemityzm i islamofobia: punkt sprzężenia
10. Dekolonizacja zwesternizowanej żydowskości. Demontaż ram konfliktu

Rozdział 5

1. Islamofobia progresywistyczna. Feminizm a islam jako rewers zachodniej cywilizacji
2. Ratowanie brązowych kobiet przed brązowymi mężczyznami
3. Hidżab i zderzenie patriarchatów
4. Feministyczna krytyka islamu. Przeoczone osie dominacji
5. Polski katolicyzm, prawa kobiet i widmo islamu
6. Feminizm i pułapka orientalizmu
7. Feminizm vs religia: rewizje. Postkolonialny postsekularyzm
8. Poza orientalizmem: feminizm islamski

Rozdział 6

1. Islamofobia resentymentu. Antymuzułmański dyskurs religijnej prawicy w Polsce
2. Rama Nietzscheańska: resentyment, upadek Zachodu i apologia islamu
3. Paweł Lisicki (I): modernizacja katolicyzmu i kapitulacja przed islamem
4. Paweł Lisicki (II): katolicki tradycjonalizm i fascynacja islamem
5. Uległość i odsłonięcie wypartego
6. Polska islamofobia bez muzułmanów i resentyment półperyferii

Zakończenie

1. Czy Europa może przetrwać bez islamu?

Bibliografia

Indeks nazwisk