100. rocznica deklaracji Balfoura

Źródło: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

2 listopada 1917 roku minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii lord Arthur James Balfour wysłał do barona Waltera Rothschilda, bankiera, działacza syjonistycznego i jednego z przywódców społeczności żydowskiej w Wielkiej Brytanii krótki list. Napisał w nim o poparciu rządu Jego Królewskiej Mości dla idei stworzenia "w Palestynie siedziby narodowej dla ludności żydowskiej".

Czytaj więcej: Deklaracja Balfoura

Ten prywatny list został wkrótce opublikowany w prasie, zyskując przez to wymiar deklaracji politycznej jednego z najważniejszych ówczesnych mocarstw światowych. W historiografii został nazwany "deklaracją Balfoura".

Idea stworzenia państwa żydowskiego na terenach starożytnego Izraela zrodziła się pod koniec XIX wieku. Za jej twórcę uznawany jest Teodor Herzl autor opublikowanej w 1896 roku rozprawy "Państwo żydowskie" a zarazem ideolog i przywódca politycznego ruchu syjonistycznego, którego nadrzędnym celem było stworzenie żydowskiej siedziby narodowej. Zamierzenia te realizowano poprzez zbieranie funduszy na zakup ziemi w Palestynie, na której osadzano kolonistów żydowskich, ale też poprzez zabiegi dyplomatyczne.

Deklaracja Balfoura była jednym z efektów tych działań. Została poparta przez rządy Włoch i Francji a następnie włączona do traktatu pokojowego podpisanego z Turcją po I wojnie światowej, w Sèvres w 1920 roku. Na mocy jego postanowień Turcja utraciła dużą cześć swoich terytoriów. Administrację w Palestynie przejęła Wielka Brytania na mocy mandatu przyznanego przez Ligę Narodów. Żydzi, głównie z Europy, zaczęli masowo napływać na terytoria mandatowe, co z kolei wywołało protesty ludności arabskiej.

Marzenia syjonistów spełniły się dopiero w 1948 roku, kiedy powstał Izrael, niemniej deklaracja Balfoura była ważnym punktem w realizacji ich celów.