Hag Pesach Sameach 5785! Błogosławionej Paschy 2025!

Wszystkim, w tym naszym żydowskm i chrześcijańskim członkom i przyjaciołom obchodzącym te święta składamy Życzenia Świąteczne. Hag Pesach Sameach 5785! Błogosławionej Paschy 2025! Życzymy szczególnie wyzwolenia od słabości w nazywaniu i mierzeniu się ze złem, którego straszliwym ucieleśnieniem są wciąż trwające wojny w Ziemi Świętej, w Ukrainie, w Sudanie....

ICCJ President's Greeting for Pesach and Easter 2025

The calendrical convergence of Eid al Fitr, Passover, and Easter within three weeks of one another this year entices those of us committed to a vision of global interreligious harmony to search for aspects or themes in each tradition’s holiday that are shared with the others.

At this moment in history, the communal component of these holidays is, I believe, of particular significance.

Many of us are living with a looming sense of uncertainty and insecurity as social divisiveness and political turmoil roil our world and threaten to upend our lives. When the ground seems to be shifting beneath our feet, connecting with family and friends and experiencing the solace and support that comes from being part of a community, reminds us that we are not alone; it is restorative and can encourage us to hold on to hope.

We like to talk about the global ICCJ network as a “family” or “community” – as is each of our individual member organizations. I experienced this at a gathering hosted by the Australian Council of Christians and Jews (ACCJ), the Sisters of Sion, and the ICCJ in February. Entitled “Heads, Hands and Hearts: What Can Dialogue Do for Us?”, the ACCJ created an environment in which the participants were able listen to one another and connect through their shared commitment to interreligious harmony.

This summer the ICCJ will host our second “MembOrg Gathering” in Warsaw, Poland from June 29-July 2 (I like to think of as a family reunion). The goal is to provide a forum for our member organizations to showcase their successes, learn from the experiences of others, strengthen one another, and explore new strategies to enhance our work on the local and the international level.

Grounding ourselves in community is a positive response to challenging times. Another is the simple and unambiguous public reaffirmation of where we stand and of our vision for the world. To that end, the ICCJ has prepared a pledge of recommitment to the values of interreligious dialogue and to taking action to actualize those values in our own communities. We invite you to add your name to the pledge and to encourage others to do so as well. (The text itself could be the subject of an interesting text study session!) Those of us who sign this pledge are proclaiming to ourselves, to the community of those who share our commitment, and to the world, that we will continue to work together to promote interfaith amity as our contribution to building a society in which “all can sit under the vine and under their fig tree, with nothing to make them afraid”. (Micah 4:4)

Chag Pesach sameach! An uplifting Easter!

David Fox Sandmel
ICCJ President

Papież Benedykt do Żydów: łączą nas Pesach i Pascha 18/04/2008
"Święta Pesach i Pascha, choć odmiennie obchodzone, łączą Żydów i chrześcijan, pozwalając nam rozpamiętywanie wielkich dzieł Bożych – stwierdził Benedykt XVI w orędziu do wspólnoty żydowskiej w USA i na świecie. W drugim dniu swej wizyty w Stanach Zjednoczonych 17 kwietnia spotkał się on z wyznawcami judaizmu w Ośrodku im. Jana Pawła II w Waszyngtonie."
(...)
"Dzięki [...] wzrostowi zaufania i przyjaźni chrześcijanie i Żydzi mogą wspólnie doświadczać w radości głęboko duchowego charakteru Paschy, wspomnienia o wolności i odkupieniu. Co roku, gdy słuchamy historii Paschy, powracamy do błogosławionej nocy wyzwolenia. Ten święty okres roku powinien być wezwaniem dla obu wspólnot do dążenia do sprawiedliwości, miłosierdzia i solidarności wobec cudzoziemca, wdowy i sieroty, jak polecił Mojżesz: „Pamiętaj, żeś był niewolnikiem w Egipcie i wybawił cię stamtąd Pan, Bóg twój; dlatego to ja ci nakazuję zachować to prawo” (Pwt 24,18)."...

Pesach

• Hagada szel Pesach (hebr. Opowieść Paschalna), jest historią wyjścia Izraelitów z Egiptu pod wodzą Mojżesza.
• Hagada - opowiadania o wyjściu Izraelitów z Egiptu na dwa pierwsze wieczory święta Pesach.
  Nakładem wydawnictwa i księgarni Symcha Freund, Przemyśl, 1931.
• Celebrate the Feast of Moshiach. As the final hours of Passover near, Jews in every part of the world will be celebrating the Feast of Moshiach (Moshiach’s Seudah in Yiddish) on the last day of Passover. This custom was started by the Baal Shem Tov and his students and vigorously encouraged by the Rebbe, Rabbi Menachem M. Schneerson, of righteous memory, who would personally expound each year at great length about the Messianic spark inside each of us and how tapping into our unlimited potential to do but one more act of goodness holds the potential for global transformation.

Wielka Sobota i Wielkanoc w Kościele Ewangelicko-Luterańskim

Opracował ks. Jan Gross - ekumenizm.wiara.pl

Norton Simon Museum of Art /PD. Zmartychwstanie, obraz Diericka Boutsa**.

Każdy zaangażowany w życie religijne katolik wie, jak wygląda w naszych kościołach Wielka Sobota i Niedziela Zmartwychwstania. A jak świętują ewangelicy? Oddajmy głos samym luteranom publikując wyjaśnienia (zmarłęgo już) ks. Jana Grossa, Przewodniczącego Śląskiego Oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej.****

Wielka Sobota w Kościele Ewangelicko-Luterańskim (A.W.) jest dniem ciszy i rozpamiętywania tego co stało się w Wielki Piątek. Jeśli to nie jest podyktowane naglą potrzebą (Domy Opieki, szpitale, wezwania do chorych i umierających) nie sprawuje się Sakramentu Ołtarza (uroczyście był sprawowany w Wielki Czwartek i w Wielki Piątek).

POŚWIĘCENIE POKARMÓW:

Reformacja odrzuciła wszelkie tzw. „tradycje ludowe” związane z zabobonami jako niegodne chrześcijan (np. palenie Judasza w Skoczowie, wkładanie w ziemię krzyża z opalonego drzewa przy ogniu wielkosobotnim drzewa, i wiele wiele innych obrzędów). Nie tylko Marcin Luter i jego pomocnicy, ale tzw. „Porządki Kościelne” (np. Wacława Adama księcia cieszyńskiego, Porządek Pszczyński, Statuty Mazurskie i t.p.) ostro zwalczały wszelkie przejawy pogaństwa wyrażane w różnorakich tzw. „obrzędach ludowych”.

Kościół ewangelicki nie stosuje specjalnego rytuału poświęcenia w kościołach pokarmów wielkanocnych, gdyż z nauki luterańskiej wynika, że w każdym domu ewangelickim każdy pokarm poświęca się Słowem Bożym i modlitwą przed ich spożyciem niezależnie od tego czy jest spożywany w domu, restauracji, czy na innym miejscu. Na podstawie biblijnej nauki o powszechnym kapłaństwie wszystkich ochrzczonych i wierzących każdy wierzący poświęca Słowem Bożym i modlitwą przy stole swój pokarm. Ap św. Piotr w 1 liście w rozdziale 2 tak bowiem powiada: „…sami tez, jak żywe kamienie, jesteście budowani jako dom duchowy dla świętego kapłaństwa, aby przez Jezusa Chrystusa składać duchowe ofiary przyjemne Bogu (…) Wy jednak jesteście potomstwem wybranym, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem wykupionym…” (1 P,2,5.9). Stąd ks. dr Marcin Luter uważał, że każdy ojciec (matka) jest kapłanem swego domu gdy pisze w Małym Katechizmie: „Jak ojciec rodziny powinien domowników swoich nauczać modlitw stołowych” i podaje kilka wzorów m.in.: „Panie Boże, Ojcze niebiański, pobłogosław nas i te dary, które z Twej dobrotliwej łaski spożywamy przez Jezusa Chrystusa, Pana naszego! Amen.” Błogosławienie pokarmów przy stole w ciągu wieków od Reformacji rozwinęło się poprzez wprowadzenie także innych modlitw. Najbardziej znana w rożnych językach świata jest następująca modlitwa, która jakby nawiązywała do spotkania przy stole Zmartwychwstałego ze Swoimi uczniami w Emaus:

Przyjdź Panie Jezu, bądź Gościem nam:
Pobłogosław nas i te dary, które dajesz Sam. Amen.

Przyjdź, Panie Jezu, Sam
I bądź Ty gościem nam.
Pobłogosław nas i te dary,
Które nam dajesz bez miary. Amen.

Pobłogosław, Boże Panie,
Darów Twoich spożywanie. Amen.

Modlitwą stołową ewangelik poświęca każdy posiłek, także wielkosobotni i wielkanocny. W wieczór wielkosobotni (po zachodzie słońca), lub w poranek wielkanocny po jutrzni lub rezurekcji odbywa się w domach ewangelickich uroczysta kolacja, lub śniadanie z czytaniem Słowa Bożego, modlitwą i radosną pieśnią wielkanocną w czasie, których spożywa się m.in. jajko, które jest symbolem nowego życia.

NABOŻEŃSTWO WIELKOSOBOTNIE

Agendy Kościoła od najdawniejszych czasów znają porządki nabożeństw wielkosobotnich. Są to nabożeństwa Słowa, bez Komunii Świętej. Najczęściej stosowano porządki tzw.”LITURGII GODZIN” [Patrz: Śpiewnik ewangelicki z r. 2002 = ŚE 967, oraz Choralnik cz.2 – Liturgia Dział C: str. 101-123], na które składają się modlitwy i stosowne do Wielkiej Soboty Psalmy [np. ŚE 967, oraz Choralnik cz.2 – Liturgia Dział C: str. 92-100] wraz z zwia-stowaniem Słowa Bożego [patrz: ŚE 964 – 43].

W Wielką Sobotę wspominane jest przejście Izraela do Ziemi Obiecanej (Pascha). Niestety, ze względu na diasporalny charakter Kościoła luterańskiego w Polsce, co stało się po II woj-nie światowej, oraz ze względu na zanik pewnych kościelnych tradycji, tylko w nielicznych parafiach odprawiane są nabożeństwa wielkosobotnie (np. Warszawa Św. Trójca w kaplicy Halpertów na cmentarzu, Brenna).

NABOŻEŃSTWA NOCY WIELKANOCNEJ:

Niestety, w Polsce zanikł w Kościele luterańskim zwyczaj świętowania w kościołach nocy wielkanocnej, Wigilii Wielkanocnej. Ten zwyczaj istnieje jednak w wielu Kościołach luterańskich na świecie. Wczoraj (Wielki Piątek) przesłał do mnie życzenia wielkanocne pewien młody człowiek – student teologii w Bawarii, który tak pisze: „Cieszę się na jutrzejszą noc wielkanocną jutro wieczorem - Ich freu mich schon auf die Osternacht morgen abend.“ Agendy i śpiewniki luterańskie w wielu Kościołach zachodniej i północnej Europy, jak rów-nież Ameryki, Kanady, Australii mówią o wigilii wielkanocnej.

Agenda Samodzielnego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego [SELK], gdzie zachowanych jest najwięcej staroluterańskich tradycji podaje dokładny porządek takiej Uroczystości Nocy Wielkanocnej [Die Feier der Osternacht, str.299], który składa się z: wniesienia do kościoła światła z trzykrotnym śpiewem: „Chrystus jest światłością”, albo „Chrystus jest światłością świata” i zapaleniem świecy wielkanocnej [Paschał], która pali się przy chrzcielnicy zarówno przez cały okres wielkanocny, jak również przy chrzcielnicy, od której zapala się świecę przy chrzcie i podaje się rodzicom dziecka, lub ochrzczonemu dorosłemu. Paschał zapalany jest także nieraz przy trumnie w czasie pogrzebu. Następnie w czasie nocy wielkanocnej śpiewany jest w tonie pre-facji komunijnej tzw. „EXSULTET” - pochwalna długa modlitwa wielkanocna.

Następnie czytanych jest 6 wspomnianych powyżej tekstów starotestamentowych przeplatanych kolek-tami (krótka modlitwa śpiewana), następnie litania, Kyrie, oraz Gloria in excelsis (Chwała na wysokościach Bogu) przy biciu wszystkich dzwonów i włączeniem się po raz pierwszy po Wielkim Czwartku organów do pieśni „Na wysokościach Bogu cześć” [ŚE 342], lub Lauda-mus [patrz ŚE 336, 337, lub str. 1313]. W dalszej kolejności następuje normalny porządek nabożeństwa, a więc kolekta wielkanocna, pozdrowienie czytanie lekcji ze śpiewem „Allelu-ja”, Ewangelii wielkanocnej, oraz odnowienia ślubowania chrzestnego rozpoczynającego się od apostolskiego wyznania wiary, które jest wyznaniem chrzestnym. Po kazaniu następuje wielkanocna Komunia Święta.

W Kanadzie, gdzie księdzem luterańskim jest koleżanka z czasów studiów w CHAT, opowia-dała mi kiedyś, że w czasie nocy wielkanocnej po odnowieniu przymierza chrztu świętego skropiła wszystkich uczestników nabożeństwa wodą z chrzcielnicy stojącej w tę noc na środku kościoła dla upamiętnienia naszego chrztu, który jest zanurzeniem w śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa (Por. Rz 6,3-11).

Może w nieco innej formie nasze Duszpasterstwo Młodzieżowe, a obecnie Centrum Misji i Ewangelizacji w Dzięgielowie (CME) już od kilku lat wprowadziło dla młodzieży ewangelickiej nabożeństwo zwane „Bezsenna Noc” rozpoczynające się w Skoczowie (już po raz 11 w roku 2008) o godzinie 22.00 i kończące się po północy uroczystością komunii wielkanocnej.

JUTRZNIA WIELKANOCNA – REZUREKCJA – NABOŻEŃSTWO GŁÓWNE

Nad ranem, zazwyczaj o godzinie 5.00 – jutrznia wielkanocna (na Śląsku Cieszyńskim) , a o godzinie 6.00 lub 7.00 w innych regionach Polski w wielu naszych parafiach świętowane jest Zmartwychwstanie Pańskie jako rezurekcja. Dawniej taka rezurekcja odbywała przy wschodzie słońca na cmentarzach, lub w kościołach na Mazurach (np. w Wiśle dla wiernych wszystkich parafii wiślańskich o godz. 5.00 w kościółku na cmentarzu ewangelickim na tzw. „Groniczku”).

Uroczyste wielkanocne nabożeństwa główne zazwyczaj ze Spowiedzią i Sakramentem Ołta-rza odbywają się we wszystkich kościołach i parafiach przed południem, podobnie w Poniedziałek Wielkanocny. Na te nabożeństwa składa się uroczysta liturgia (np. nieraz śpiewany jest, zwłaszcza na Śląsku Cieszyńskim, jako w największe święta, dawny introit [ŚE 964 – 1: „Wspomożenie nasze…(starokościelne: „Adiutorium nostrum”)] w pięknej, ładnej melodii.

Stara tradycja nakazuje, aby pierwsze Święto Wielkanocy po nabożeństwie spędzić wraz z rodzina w domu, a w Poniedziałek Wielkanocny po nabożeństwie i świątecznym obiedzie można odwiedzać bliskich i drogich, a także sąsiadów i znajomych.

Uroczystości paschalne w obrządku wschodnim

Христос Воскресе! Воистину Воскресе Христос!

Źródło: dubicze.com

Uroczyste paschalne nabożeństwo zwane Jutrznią paschalną odprawiane jest w nocy, z Wielkiej Soboty na Niedzielę wielkanocną. Po trzykrotnym okrążeniu cerkwi przez duchownych i wiernych, kapłan uderza trzykrotnie krzyżem w drzwi cerkwi - symbolizuje to odwalenie kamienia od grobu zmartwychwstałego Chrystusa.

Ubrany w odświętne szaty liturgiczne koloru białego, kapłan intonuje trzykrotnie Orędzie Paschalne, wielkanocny troparion „Chrystus powstał z martwych, śmiercią podeptał śmierć, i będącym w grobach życie dał” (Christos woskresie iz miertwych, smertiju smiert popraw', i suszczim wo grobiech żiwot darowaw).

Potem kapłan śpiewa na przemian z wiernymi, przeplatany stichami troparion paschalny. Okadza ikonostas, cerkiew i wiernych; w trakcie śpiewu kapłan wielokrotnie wychodzi przed ikonostas (co symbolizuje ukazywanie się Zmartwychwstałego Pana uczniom) i wznosi okrzyk „Chrystus zmartwychwstał!” (Christos woskresie), na co wierni odpowiadają „Prawdziwie zmartwychwstał!” (woistinu woskresie).

Jutrznia kończy się uroczystym rozesłaniem wiernych i trzykrotnym śpiewem troparionu paschalnego.

W czasie Liturgii Ewangelia - pierwszy rozdział ze świętego Jana - śpiewana jest w wielu językach (najczęściej w greckim, cerkiewnosłowiańskim i łacińskim) na znak uniwersalnego i kosmicznego triumfu wiary.

Na zakończenie ma miejsce obrzęd myronowania - namaszczenia wiernych świętym olejem. Po liturgii kapłan święci artos - chleb, przeznaczony do rozdania wiernym.

Święta Wielkiej Nocy w obrządkach zachodnich

Noc ciemna Jezusa?

Z ks. Grzegorzem Michalczykiem rozmawia Zbigniew Nosowski
"Więź" Podkasty nieeoczywiste /Rozwijamy się dzięki wsparciu Patronek i Patronów na www.patronite.pl/wiez/

Czy Ogrójec i Golgota to noc ciemna Jezusa? Czy w Ukrzyżowaniu Bóg zwrócił się przeciwko sobie? Jak duchowo przeżywać Triduum Paschalne? Jak zmieniło się w Polsce przeżywanie tego czasu? Jak postrzegamy jego sens?


O tym w podcaście „Półprzewodnik po nocy ciemnej” Zbigniew Nosowski rozmawia z ks. Grzegorzem Michalczykiem – krajowym duszpasterzem środowisk twórczych, rektorem kościoła św. Andrzeja Apostoła i św. Alberta Chmielowskiego.

Liturgia Wielkiego Tygodnia i duchowe dziedzictwo Izraela

„Liturgia Wielkiego Tygodnia może być dla chrześcijanina znakomitą okazją do przemyślenia jego stosunku do duchowego dziedzictwa Izraela, z którego wyrasta Kościół” – mówi ks. prof. Andrzej Perzyński. Teolog z UKSW w rozmowie z KAI opowiada o relacjach chrześcijańsko-żydowskich, wyjaśnia konflikt z faryzeuszami, komentuje mit o mordach rytualnych oraz omawia zmiany w teologii i liturgii po Soborze Watykańskim II.
Więcej:
Stanowisko w sprawie publikacji portalu DEON.pl /Polska Rada Chrześcijan i Żydów oraz Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze” 18/03/2024/

Z liturgii wielkanocnej Kościoła rzymskokatolickiego

Soborowa deklaracja Nostra Aetate:
"A choć władze żydowskie wraz ze swymi zwolennikami domagały się śmierci Chrystusa, jednakże to, co popełniono podczas Jego męki, nie może być przypisane ani wszystkim bez różnicy Żydom wówczas żyjącym, ani Żydom dzisiejszym. Chociaż Kościół jest nowym Ludem Bożym, nie należy przedstawiać Żydów jako odrzuconych ani jako przeklętych przez Boga, rzekomo na podstawie Pisma świętego. Niechże więc wszyscy dbają o to, aby w katechezie i głoszeniu słowa Bożego nie nauczali niczego, co nie licowało z prawdą ewangeliczną i z duchem Chrystusowym."

• "Módlmy się za Żydów, do których najpierw Pan Bóg nasz przemówił..." Nowy tekst wezwania modlitwy powszechnej w czasie wielkopiątkowej Liturgii na cześć Męki Pańskiej. 28/03/2022.
• WIELKOPIĄTKOWA MODLITWA ZA ŻYDÓW W MSZALE RZYMSKIM (Opracowanie: Polska Rada Chrześcijan i Żydów, 2007)
• Modlitwa wiernych w liturgii Wielkiego Piątku Nowe sformułowanie modlitwy wiernych w liturgii Wielkiego Piątku według przedsoborowego Mszału Rzymskiego, 05/02/2008
• Śmierć za wielu czy za wszystkich? Rzecz domaga się pogłębionego wyjaśnienia, wszak mamy do czynienia ze zmianą w najważniejszych dla Kościoła tekstach. 16/02/2021 - 04/04/2021.
• Archdiocese of Boston Statement on the Liturgical Proclamation of the Passion Bishops’ Committee for Ecumenical and Interreligious Affairs, 01/02/2023
  The Church ever keeps in mind that Jesus, his mother Mary, and the apostles all were Jewish. As the Church has always held, Christ freely suffered his passion and death because of the sins of all, that all might be saved.

Pamiętne orędzia i życzenia wielkanocne z lat poprzednich:

• Wielkanoc 2023
• Nie jest to czas na obojętność, podziały. Nie jest to czas na zapominanie. Wielkanocne orędzie papieża 2020
• Jak w obecnej sytuacji ma wyglądać wielkopostna spowiedź? Orędzie przewodniczącego KEP abpa Stanisława Gądeckiego 2020
• Motywy życia i nadziei. Życzenia wielkanocne 2020, Zbigniew Nosowski.

Wielkanoc u progu pandemii 2020

• Pusty plac, Bóg-pielgrzym i pustka wokół nas, Dawid Szkoła

Nie możemy dalej być tak skłóceni i podzieleni

• Potrzeba nam dziś Zmartwychwstałego, abyśmy nie tylko narzekali, że nie możemy dalej być tak skłóceni i podzieleni, ale żebyśmy rzeczywiście zaczęli odbudowywać wspólnotę – mówił podczas Mszy rezurekcyjnej 2019 prymas Polski abp Wojciech Polak.