Kościoły ewangelickie wobec pandemii – cz. 1

Źródło: Jednaota 30 VI 2021

Jerzy Sojka, Jednota NR 2/2021, s. 20–22

W marcu 2021 r. w Polsce podsumowaliśmy pierwszy rok pandemii COVID-19. To doświadczenie – jak wiadomo – nie ominęło życia kościelnego. Próbę refleksji nad tym, co pandemia znaczy z perspektywy Kościołów i jak wpływa na życie Kościołów ewangelickich w Europie, podjęła Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Mniej więcej na rocznicę europejskiego wybuchu pandemii ukazał się raport podsumowujący tę refleksję.

W ostatnich latach Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie (WKEE; wcześniej Leuenberska Wspólnota Kościołów) istotną część swojej aktywności poświęca refleksji w obszarze etyki. Refleksja ta wyrasta ze wskazanych jeszcze w „Konkordii leuenberskiej” (dokumencie założycielskim WKEE z 1973 r.) tematów, które wymagają dalszej dyskusji na forum zrzeszonych w WKEE tradycji kościelnych, a więc Kościołów luterańskich, reformowanych, unijnych, braci czeskich i waldensów, a także od lat 90. XX w. Kościołów metodystycznych. Wśród tematów dalszego dialogu, wskazanych w „Konkordii leuenberskiej” (nr 39), znalazły się bowiem: relacja między Prawem (Zakonem) a Ewangelią, wzajemny stosunek dwóch zasadniczych koncepcji ewangelickiej etyki politycznej, a więc nauki o dwóch regimentach i nauki o „królewskim panowaniu Chrystusa”, a także kwestia relacji Kościoła i społeczeństwa.

Realizacja tego wezwania przyniosła w dorobku WKEE studia nad takimi kwestiami teoretycznymi, jak zestawianie wskazanych koncepcji etyki politycznej[1] czy relacja Zakonu i Ewangelii[2]. Przedmiotem dyskusji było także chrześcijańskie rozumienie wolności[3] oraz kwestia wojny sprawiedliwej[4]. Od kilku lat WKEE zajmuje się także bieżącymi problemami bioetycznymi. Wynikiem tych prac jest obszerne studium dotyczące wyzwań bioetycznych w przypadku ludzi u końca życia, które doczekało się już polskiego przekładu[5], a także obszerna analiza dotycząca kwestii związanych z zapłodnieniem in-vitro[6].

Na fali zainteresowania ewangelicką refleksją bioetyczną w WKEE naturalnym tematem stała się pandemia COVID-19. WKEE podjęła studia na temat reakcji Kościołów na to globalne wyzwanie. Podobnie jak w innych kwestiach bioetycznych, powierzono je Grupie Roboczej WKEE ds. kwestii etycznych. Plonem tych prac jest raport pt. „»Być razem Kościołem pośród pandemii« – refleksje z perspektywy protestanckiej”, opublikowany na łamach czasopisma „Focus” wydawanego przez WKEE[7].

Raport ten ma charakter przejściowy. Jak wskazują sami autorzy, jest próbą uchwycenia wyzwań związanych z pandemią w momencie, kiedy cały czas jest ona doświadczaną przez nas rzeczywistością. W związku z tym, przedstawione wnioski i obserwacje nie mają pretensji do całościowości. Bezprecedensowość sytuacji pandemicznej skłoniła jednak autorów do przedstawienia wyników swoich prac, na które złożyła się nie tylko refleksja nad wyzwaniami czasu pandemii, ale także udokumentowanie różnorodnych doświadczeń Kościołów członkowskich WKEE w dobie pandemii.

Przygotowany dokument pomyślany został jako pomoc w refleksji dla Kościołów. Wśród jego adresatów autorzy wymieniają kościelnych ekspertów od kwestii społeczno-etycznych, osoby odpowiedzialne za kwestie społecznej odpowiedzialności w Kościołach, osoby uczestniczące w procesach decyzyjnych w Kościele, a także wszystkich zainteresowanych tym, jak Kościoły protestanckie odpowiadają na pytania związane z pandemią i radzą sobie z tym bezprecedensowym wyzwaniem.

Punktem wyjścia refleksji zawartej w dokumencie jest właśnie bezprecedensowy wymiar wyzwania, jakie postawiła przed światem pandemia. Jest to wynikiem po pierwsze jej globalności, co łączy się z tym, że wirus bez problemu przekracza granice i rozprzestrzenia się po całym świecie. Po drugie, pandemia dotyka skomplikowanych wzajemnych interakcji polityki, ekonomii, bezpieczeństwa socjalnego, zdrowia publicznego i wreszcie duchowego dobrostanu. Ponadto stawia pytania o trwałość istniejących struktur w tych obszarach. Po trzecie, wyzwaniem dla Kościołów jest to, że pandemia podważyła możliwość prowadzenia działań, które przynależą do istoty bycia Kościołem, w tym regularnych spotkań osobistych w czasie nabożeństw, które obejmują udzielanie sakramentów, a także stała się wyzwaniem dla działań diakonijnych, nakierowanych na pomoc potrzebującym.

Raport sięga w swoim podziale do terminologii znanej z refleksji WKEE nad Kościołem jako wspólnotą wierzących[8], a więc do leiturgii (liturgii), martyrii (świadectwa), diakonii (służby bliźniemu) i koinonii (wspólnoty). Leiturgia rozumiana jest tutaj jako oddawanie Bogu czci i punkt wyjścia do odpowiedzi na wyzwania pandemiczne. Martyria dotyka publicznego świadectwa Kościoła i wiąże się z pytaniami nie tylko o wolność religijną, ale również duchowy i psychiczny dobrostan. Diakonia odnosi się do misji Kościoła, by działać na rzecz sprawiedliwości oraz troszczyć się szczególnie o tych, którzy są zmarginalizowani. Wreszcie koinonia wskazuje na...

Jerzy Sojka – doktor habilitowany teologii ewangelickiej, profesor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, kierownik Katedry Teologii Historycznej tej uczelni, od 2017 r. członek Rady Światowej Federacji Luterańskiej

Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl

Czytaj też:

Jerzy Sojka, „Kościoły ewangelickie wobec pandemii – cz. 2”

Mario Fischer, „Współtworzyć Kościół. Cele WKEE na najbliższe lata”

[1] Zob. „Zwei-Reiche-Lehre – Lehre von der Königsherrschaft Jesu Christi”, „Leuenberger Texte”, t. 3: 1997, s. 11–16.

[2] Zob.: „Christsein in der Welt von heute”, „Leuenberger Texte”, t. 3: 1997, s. 25–30; „Gesetz und Evangelium. Eine Studie, auch im Blick auf die Entscheidungsfindung in ethischen Fragen”, „Leuenberger Texte” 10: 2007.

[3] „Das christliche Zeugnis von der Freiheit”, „Leuenberger Texte”, t. 5: 1999.

[4] „»Rechtmäßig Kriege führen«? CA 16 und unsere Verantwortung für den Frieden”, „Leuenberger Texte”, t. 3: 1997, s. 37–49.

[5] „Czas życia, czas umierania”, Warszawa 2018.

[6] „»Bevor ich Dich im Mutterleib gebildet habe...« Eine Orientierungshilfe zu etnischen Fragen zur Reproduktionsmedizin des Rates der Gemeinschaft Evangelischer Kirchen in Europa (GEKE)”, bmw. 2017.

[7]
Wersja angielska dostępna jest pod adresem:
Wersja niemiecka pod adresem:

[8] Por.: „Kirchengemeinschaft. Grundlagen und Perspektiven”, „Leuenberger Texte” 16: 2019.