Przedmowa

Przedmowa

D ialog w odniesieniu do relacji między chrześcijanami a Żydami oznacza najpierw odejście od formy dysput teologicznych, które w dużej mierze określały dotychczasowe wzajemne odniesienia członków obu tych religii do siebie. W dysputach tych ze strony chrześcijańskiej szło zasadniczo o to, aby Żydów nawrócić na chrześcijaństwo, Żydom zaś o to, aby dać teologiczny odpór chrześcijaństwu. Szybko wszelako okazało się, że dysputy teologiczne nie dają pożądanych rezultatów. Z drugiej strony coraz bardziej umacniało się przekonanie, że judaizm i chrześcijaństwo mają tak wiele do zrobienia we współczesnym świecie, że nie ma czasu na jałowe dysputy.

Modelem i zaczynem wszelkiego owocnego dialogu między ludżmi dobrej woli jest stosunek Boga do człowieka. Bóg od samego początku zwraca się do człowieka i wychodzi do niego ze swoim Słowem, prowadząc z nim stały dialog. Dialog ten osiągnął punkt kulminacyjny we Wcieleniu, kiedy Bóg przemówił do ludzi przez Syna. Od tej chwili Słowo Boże stało się nie tylko słyszalne, ale i widzialne, człowiek zaś odpowiada Bogu, jak mu pozwala jego wiara: słowem, życiem, miłością. Bóg zaś i po czasach ziemskiego życia Jezusa Chrystusa nie zaprzestaje dialogu, pozwala Siebie coraz lepiej rozumieć i szuka wyraźnej odpowiedzi ze strony człowieka. Dialog ów ma wymiar powszechny, zwrócony jest nie do jakiegoś pojedynczego, wyjątkowego człowieka, ale do wszystkich ludzi i nikt nie jest z niego wykluczony. Bóg bowiem jest Ojcem wszystkich i wszyscy są Jego dziećmi, a w stosunku do siebie - braćmi.

Dialog nie oznacza rezygnacji z wierności poznanym prawdom wiary ani z wynikających z nich zasad moralnych. Zakłada on przede wszystkim - według św. Pawła - szacunek dla godności drugiego człowieka, poszanowanie jego przekonań, gotowość i chęć zrozumienia rozmówcy, tak jak on sam siebie rozumie, wzajemne zaufanie, pokorę, lecz i roztropność. Nie wynika z taktyki, ale z pragnienia pójścia drogą wytyczoną przez samego Boga-Stwórcę.

Dialog jako metoda wzajemnych kontaktów oznacza przede wszystkim wzajemny wysiłek zmierzający w kierunku lepszego obopólnego zrozumienia się. Jego warunkiem jest wzajemne poważne traktowanie się i respektowanie przekonań drugiej strony. Jego skutkiem powinno być nie tylko lepsze poznanie religii partnera, ale również - i to jeszcze bardziej - poznanie swojej własnej religii oraz jej roli w ogólnym planie zbawienia ludzkości. Dzięki niemu chrześcijanie mają stawać się lepszymi chrześcijanami, a Żydzi - lepszymi Żydami. Chrześcijanie i Żydzi mają na równi bardzo poważne zadanie do spełnienia. Zadaniem tym jest otwieranie wszystkich ludzi na obecność Boga w świecie.

Twórczy dialog rozpoczyna się tam, gdzie zauważa się różnice i gdzie pracuje się nad tym, aby ich zrozumienie mogło prowadzić ku lepszemu pojmowaniu rzeczy. Dialog zatem nie może być drogą do zacierania różnic, do zamykania na nie oczu, do ignorowania ich ani tym bardziej do asymilacji czy synkretyzmu. Wyrasta on z szacunku dla odrębności, z chęci wyeliminowania uprzedzeń i stereotypów.

Dostrzeganie różnic i odrębności nie zakłada odseparowania się od innych. Wprost przeciwnie, uchwycenie i zrozumienie różnic wiedzie raczej ku temu, że różnice te i odrębności odczuwamy jako część nas samych. Wszyscy bowiem składamy się na pełnię obrazu, którego oryginał znajduje się tylko w Bogu. Pierwszym, który się o tym przekonał, był i pozostaje lud Izraela.

Do rozwinięcia metody dialogu przyczynili się niemało trzej ludzie: Ferdinand Ebner (1882-1931), Franz Rosenzweig (1886-1929) i Martin Buber (1878-1965). Idąc wytyczoną przez nich drogą formułowano reprezentatywne dokumenty na temat dialogu: chrześcijańskie, żydowskie, albo mieszane, z udziałem obu stron. Powstała cała sieć organizacji zajmujących się sprawami dialogu, tak na gruncie narodowym, jak międzynarodowym. W Polsce rolę taką pełni Komisja Episkopatu d/s Dialogu z Judaizmem. Przy Watykanie działa Komisja d/s Stosunków Religijnych z Judaizmem. Istnieją też komisje lub podkomisje innych krajowych episkopatów, państwowe lub kościelne szkoły wyższe, towarzystwa, grupy robocze. Jedną z świeckich organizacji jest Międzynarodowa Rada Chrześcijan i Żydów, do której należy Polska Rada Chrześcijan i Żydów, która przygotowała to krótkie opracowanie. Winniśmy jej za to naszą wdzięczność.

bp Stanisław Gądecki przewodniczący Komisji Episkopatu Polski d/s Dialogu z Judaizmem