"Bóg stworzył człowieka na swój obraz: stworzył mężczyznę i kobietę" (Rdz 1,27) XI Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce

Od czasu Vaticanum II, wśród zasadniczych opcji duszpasterskich Kościoła, takich jak: obrona życia, przeciwdziałanie ubóstwu, troska o pokój i sprawiedliwość społeczną, obrona praw człowieka, promocja kultury narodowej, szczególne miejsce zajmuje dialog; dialog Kościoła "ze światem", z religiami, dialog ekumeniczny.

Dialog wewnątrzchrześcijański owocuje już dużym wzajemnym otwarciem, inicjatywami spotkań modlitewnych, działalnością charytatywną, pracą wspólnych komisji teologicznych wraz z przełomowymi deklaracjami doktrynalnymi.

W ramach dialogu międzyreligijnego bezprecedensową w dziejach Kościoła inicjatywą było zwołanie przez Jana Pawła II do Asyżu przedstawicieli różnych religii i wyznań na modlitwę o pokój.

Jednak na płaszczyźnie relacji międzyreligijnych naczelną rangę ma dialog z judaizmem. Jego istotnymi momentami konstytutywnymi są: soborowa deklaracja Nostra aetate (: "Zgłębiając tajemnicę Kościoła, ten święty Sobór pamięta o więzi, jaką został duchowo złączony lud Nowego Przymierza z potomstwem Abrahama. (...) według Apostoła (Pawła), Żydzi (...) pozostają umiłowanymi dla Boga, który nie żałuje swoich darów i wezwania".), liczne wypowiedzi papieży, zwłaszcza Jana Pawła II, na temat relacji chrześcijańsko-żydowskich (: Religia żydowska nie jest dla naszej religii rzeczywistością zewnętrzną, lecz czymś wewnętrznym. (...) Jesteście naszymi umiłowanymi braćmi i - można powiedzieć - naszymi starszymi braćmi" - Rzym-synagoga 1986), nawiedzenie rzymskiej synagogi oraz instytutu Yad Vashem w Jerozolimie, a także wizyta Benedykta XVI w Auschwitz, wizyta w synagodze w Kolonii oraz wypowiedzi podczas spotkań z Żydami (: Musimy się wzajemnie szanować i kochać także w tym, i zwłaszcza w tym, co nas od siebie odróżnia ze względu na nasze najgłębsze przekonania religijne" - Kolonia-synagoga 2005).

Papież Benedykt XVI wielokrotnie wyrażał wolę kontynuowania dzieła podjętego przez poprzednika, aby chrześcijanie i wyznawcy judaizmu dawali "coraz bardziej przekonujące wspólne świadectwo o Jedynym Bogu i Jego przykazaniach, o świętości życia, o poszanowaniu godności, o prawach rodziny i o potrzebie budowania świata opartego na sprawiedliwości, pojednaniu i pokoju, dla dobra przyszłych pokoleń" - w 40. rocznicę Nostra aetate). Papież dodaje: "Dialog żydowsko-chrześcijański musi trwać, aby wzbogacać i pogłębiać istniejące już więzi przyjaźni".

W duchu Vaticanum II i "w duchu Asyżu" Kościół w Polsce już od jedenastu lat organizuje Dzień Judaizmu jako szczególny czas modlitwy i refleksji, która pozwala odkrywać wspólne duchowe dziedzictwo, obejmujące uznawanie przez chrześcijan i wyznawców judaizmu Abrahama za Ojca wiary, odwoływanie się do nauki Mojżesza, zwłaszcza w nauczaniu moralnym do Dekalogu, a także do nauczania proroków, a w duchowości do Psalmów.

Hasłem tegorocznego Dnia Judaizmu są słowa z Księgi Rodzaju: "Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę" (1, 27). Odnosząc refleksję nad tajemnicą człowieka do biblijnego opisu stworzenia, podzielamy prawdę, że Bóg stwarzając człowieka "na swój obraz" obdarzył go transcendentną godnością. Za Psalmistą wyrażamy podziw dla Stwórcy za koronę stworzenia jaką jest człowiek, którego uczynił "nie wiele mniejszym od istot niebieskich, chwałą i czcią go uwieńczył" (Ps 8).

Przed Bogiem "wszyscy, mężczyźni i kobiety, mają tę samą godność, niezależnie od ich przynależności narodowej, kulturowej czy religijnej" (Benedykt XVI). Zadaniem więc wierzących w Boga jest szacunek dla każdego życia, od poczęcia do naturalnej śmierci, gdyż to życie jest świętym darem Boga samego. W konsekwencji, kolejnym zadaniem jest budowanie wspólnoty braterstwa z drugim człowiekiem.

W obliczu zagrożeń, jakie niesie dzisiejsza cywilizacja wobec prawdy o człowieku, degradując jego byt do ram teraźniejszości ziemskiej i redukując niekiedy jego egzystencję do przedmiotu "użyteczności społecznej", wyznawcy judaizmu i chrześcijanie mają być głosem samego Boga i świadkami Bożej prawdy o człowieku w budowaniu cywilizacji życia.

Miejscem centralnych obchodów Dnia Judaizmu w tym roku jest Zamość, zwany "Padwą Północy", dziś stolica diecezji zamojsko-lubaczowskiej. Od powstania w XVI w. miasto to było mozaiką narodowościową i wielowyznaniową. Licznie zasiedlali je Żydzi sefardyjscy. Po tamtym życiu pozostało niewiele śladów. Najbardziej wymownym śladem żydowskiej społeczności pozostaje cmentarzysko popiołów po Żydach zamordowanych i spalonych w obozie zagłady w Bełżcu w liczbie ponad 600 tysięcy. W obozie tym zginęło też "wielu Polaków z pobliskich miejscowości i ze Lwowa, głównie za pomoc udzielaną Żydom" (NEP PWN). Niemym świadkiem dawnej świetności kulturowej i religijnej Żydów zamojskich jest późnorenesansowa synagoga. Czeka na swoje nowe przeznaczenie.

Męczeńska ziemia zamojska woła o modlitwę i pamięć o ofiarach Shoah, jak i martyrologium Polaków. Tu winniśmy wołać w duchu papieskich zawołań: nigdy więcej wojny i zadawanej śmierci, nigdy więcej nienawiści rasowej, nigdy więcej antysemityzmu i pogardy dla drugiego człowieka.

Naszą modlitwą niech się staną słowa Jana Pawła II: "Boże naszych ojców, który wybrałeś Abrahama i jego potomstwo, aby Twoje imię zostało zaniesione narodom; bolejemy głęboko nad postępowaniem tych, którzy w ciągu dziejów przysporzyli cierpień tym Twoim synom, a prosząc Cię o przebaczenie pragniemy tworzyć trwałą więź prawdziwego braterstwa z ludem przymierza" (Dzień Przebaczenia 2000). Boże, daj nam mądrość i moc, byśmy razem budowali cywilizację życia i miłości!

• Mieczysław Cisło