Karta Ekumeniczna

"Chwała niech będzie Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu"

Jako Konferencja Kościołów Europejskich oraz Rada Konferencji Episkopatów Europy, w duchu przesłania obu Europejskich Zgromadzeń Ekumenicznych w Bazylei (1989) i Grazu (1997), zdecydowanie postanawiamy, by strzec i rozwijać wspólnotę, która się wytworzyła między nami. Dziękujemy naszemu Bogu w Trójcy Jedynemu, że przez swego Ducha Świętego kieruje nasze kroki ku coraz głębszej wspólnocie.

Sprawdziły się już różnorodne formy współpracy ekumenicznej. Wierni modlitwie Chrystusa: Aby wszyscy byli jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, żeby i oni byli w nas, aby świat uwierzył, że Ty mnie posłałeś (J 17,21), nie możemy poprzestać na obecnym stanie rzeczy. Świadomi naszej winy i gotowi do nawrócenia, musimy starać się przezwyciężać istniejące jeszcze wśród nas podziały, abyśmy mogli wspólnie i wiarygodnie głosić narodom orędzie Ewangelii.

Wspólnie słuchając Słowa Bożego zawartego w Piśmie Świętym - wezwani do wyznania naszej wspólnej wiary, jak i wspólnego działania zgodnie z poznaną prawdą - chcemy dać świadectwo o miłości i nadziei dla wszystkich ludzi.

Na naszym europejskim kontynencie - od Atlantyku po Ural, od Przylądka Północnego po Morze Śródziemne - który bardziej niż kiedykolwiek przedtem cechuje się dziś pluralistyczną kulturą, chcemy z pomocą Ewangelii zaangażować się na rzecz godności osoby ludzkiej stworzonej na obraz i podobieństwo Boga, i jako Kościoły przyczyniać się wspólnie do pojednania narodów i kultur.

W tym duchu przyjmujemy tę Kartę jako wspólne zobowiązanie do dialogu i współpracy. Opisuje ona podstawowe zadania ekumeniczne, wyprowadzając z nich szereg wytycznych i zobowiązań. Na wszystkich płaszczyznach życia kościelnego ma ona wspierać ekumeniczną kulturę dialogu i współpracy oraz dostarczać w tym celu zobowiązującej normy. Nie ma ona jednak charakteru nauczająco- dogmatycznego lub wiążącego pod względem kościelno-prawnym. Jej normatywność polega raczej na dobrowolnym zobowiązaniu, jakie wzięły na siebie europejskie Kościoły i ekumeniczne organizacje. W oparciu o ten tekst podstawowy mogą one dla własnego użytku sformułować własne uzupełnienia i wspólne perspektywy, zajmujące się konkretnie specyficznymi wyzwaniami oraz wynikającymi z nich zobowiązaniami.

I. WIERZYMY W "JEDEN, ŚWIĘTY, KATOLICKI I APOSTOLSKI KOŚCIÓŁ"

Starając się zachować jedność Ducha we wzajemnej więzi, jaką daje pokój. Jedno jest Ciało i jeden Duch, jak też jedna jest nadzieja, do której zostaliście powołani. Jeden jest Pan, jedna wiara, jeden chrzest. Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi, działa przez wszystkich i we wszystkich (Ef 4,3-6)

1. Wspólnie powołani do jedności w wierze

Zgodnie z Ewangelią Jezusa Chrystusa, poświadczoną w Piśmie Świętym i wyrażoną w Ekumenicznym Nicejsko-Konstantynopolitańskim Wyznaniu Wiary (381 r.), wierzymy w Trójjedynego Boga: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Ponieważ w tym Credo wyznajemy wiarę "w jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół", przeto nasze podstawowe ekumeniczne zadanie polega na tym, aby tej jedności, która jest zawsze darem Bożym, nadać wyraz widzialny.

Zamanifestowaniu widzialnej jedności stoją jeszcze na przeszkodzie istotne różnice w sprawach wiary. Różne poglądy istnieją zwłaszcza w takich kwestiach, jak rozumienie Kościoła i jego jedności, sakramentów i posług kościelnych. Nie możemy się z tym pogodzić. Jezus Chrystus objawił nam na krzyżu swoją miłość i tajemnicę pojednania; jako Jego naśladowcy chcemy uczynić wszystko co możliwe, aby przezwyciężyć istniejące jeszcze problemy i przeszkody, które nadal dzielą Kościoły.

Zobowiązujemy się:

• podążać za głosem apostolskiego napomnienia Listu do Efezjan i dążyć wytrwale do osiągnięcia wspólnego rozumienia zbawczego orędzia Chrystusa w Ewangelii;
• działać w mocy Ducha Świętego na rzecz widzialnej jedności Kościoła Jezusa Chrystusa w jednej wierze, która znajduje swój wyraz we wzajemnie uznanym chrzcie i wspólnocie eucharystycznej, jak również we wspólnym świadectwie i służbie.

II. NA DRODZE KU WIDZIALNEJ WSPÓLNOCIE KOŚCIOŁÓW W EUROPIE

Po tym wszyscy poznają, że jesteście Moimi uczniami, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali (J 13, 35).

2. Wspólnie głosić Ewangelię

Najważniejszym zadaniem Kościołów w Europie jest wspólne głoszenie Ewangelii - słowem i czynem - dla zbawienia wszystkich ludzi. Wobec szeroko rozpowszechnionej utraty orientacji, wyobcowania ze świata wartości chrześcijańskich, ale również wobec różnorodnych poszukiwań sensu życia, chrześcijanki i chrześcijanie stoją przed szczególnym wyzwaniem do dawania świadectwa swojej wierze. Wymaga to zwiększonego zaangażowania i wymiany doświadczeń w zakresie katechezy i duszpasterstwa we wspólnotach lokalnych [parafiach]. Równie ważne jest, aby cały lud Boży wspólnie wprowadzał Ewangelię w życie społeczne, jak również ukazywał jej znaczenie przez zaangażowanie socjalne i podejmowanie odpowiedzialności politycznej.

Zobowiązujemy się:

• rozmawiać z innymi Kościołami o naszych inicjatywach dotyczących ewangelizacji, porozumiewać się, aby przez to uniknąć szkodliwej konkurencji, jak również niebezpieczeństwa nowych podziałów;
• uznać, że każdy człowiek - na mocy wolnej decyzji sumienia - ma prawo wyboru swojej przynależności religijnej i kościelnej. Nikogo nie można nakłaniać do konwersji za pomocą presji moralnej lub bodźców materialnych; tak samo nikomu nie wolno utrudniać konwersji, gdy jest ona wynikiem wolnego wyboru.

3. Wychodzić naprzeciwko siebie

W duchu Ewangelii musimy wspólnie opracować historię Kościołów chrześcijańskich, znaczoną wieloma dobrymi doświadczeniami, ale także podziałami, waśniami, a nawet konfliktami zbrojnymi. Ludzka wina, niedostatek miłości oraz częste nadużywanie wiary i Kościołów dla interesów politycznych poważnie zaszkodziły wiarygodności chrześcijańskiego świadectwa.

Dla chrześcijanek i chrześcijan ekumenia rozpoczyna się dlatego od odnowy serc oraz gotowości do pokuty i nawrócenia. Ruch ekumeniczny przyczynił się już do wzrostu pojednania.

Ważne jest: poznawać duchowe bogactwo różnych tradycji chrześcijańskich, wzajemnie uczyć się od siebie i pozwalać się obdarowywać. Dla dalszego rozwoju ekumenii sprawą szczególnie ważną jest branie pod uwagę doświadczeń i oczekiwań młodzieży oraz - w miarę możliwości - pobudzanie jej do współpracy.

Zobowiązujemy się:

• przezwyciężać poczucie samowystarczalności i usuwać uprzedzenia, szukać wzajemnych spotkań i przychodzić sobie z pomocą;
• wspierać postawę ekumenicznej otwartości i współpracy w dziedzinie wychowania chrześcijańskiego, w teologicznym kształceniu oraz badaniach naukowych.

4. Wspólnie działać

Ekumenia realizuje się już w różnych formach wspólnego działania. Wiele chrześcijanek i wielu chrześcijan z różnych Kościołów żyje i działa wspólnie w kręgu przyjaciół i sąsiadów, w miejscu pracy i własnych rodzinach. Szczególnego wsparcia wymagają małżeństwa międzywyznaniowe w ich dążeniu do praktykowania ekumenii w życiu codziennym.

Zalecamy tworzenie i utrzymywanie dwu- i wielostronnych gremiów ekumenicznych, mających na celu współpracę na płaszczyźnie lokalnej, regionalnej, krajowej i międzynarodowej. Na płaszczyźnie europejskiej wzmacniać należy współpracę między Konferencją Kościołów Europejskich a Radą Konferencji Episkopatów Europy oraz odbywać dalsze Europejskie Zgromadzenia Ekumeniczne.

W przypadku konfliktów między Kościołami należy inicjować lub wspierać starania na rzecz mediacji i pokoju.

Zobowiązujemy się:

• działać wspólnie na wszystkich płaszczyznach życia kościelnego - wszędzie tam, gdzie pozwalają na to istniejące warunki i gdzie na przeszkodzie nie stoją racje wiary lub inne nadrzędne cele;
• bronić praw mniejszości i pomagać w usuwaniu nieporozumień oraz uprzedzeń między Kościołami większościowymi i mniejszościowymi w naszych krajach.

5. Wspólnie się modlić

Ekumenia żyje dzięki temu, że wspólnie słuchamy Słowa Bożego oraz pozwalamy, aby Duch Święty działał w nas i przez nas. Mocą otrzymanej w ten sposób łaski istnieją dziś różne inicjatywy, które zmierzają - przez modlitwy i nabożeństwa

• do pogłębienia wspólnoty duchowej między Kościołami oraz do widzialnej jedności Kościoła Chrystusowego. Szczególnie bolesnym znakiem rozdarcia istniejącego między wieloma Kościołami chrześcijańskimi jest brak wspólnoty eucharystycznej.

W niektórych Kościołach istnieją zastrzeżenia wobec wspólnych modlitw ekumenicznych. W dalszym ciągu naszą chrześcijańską duchowość kształtują jednak liczne nabożeństwa ekumeniczne, wspólne pieśni i modlitwy, zwłaszcza Modlitwa Pańska.

Zobowiązujemy się:

• modlić się jedni za drugich oraz w intencji jedności chrześcijan;
• uczyć się poznawać i cenić nabożeństwa oraz pozostałe formy życia duchowego innych Kościołów;
• zmierzać do celu, którym jest wspólnota eucharystyczna.

6. Kontynuować dialogi

Nasza wzajemna przynależność ugruntowana w Chrystusie ma fundamentalne znaczenie wobec naszych różnych stanowisk teologicznych i etycznych. Jednak to nie ofiarowana nam wzbogacająca różnorodność, ale rozbieżności w doktrynie, w kwestiach etycznych i stanowiskach prawno-kościelnych, doprowadziły do podziałów pomiędzy Kościołami; często decydującą rolę odgrywały w tym procesie szczególne okoliczności historyczne i odmienne uwarunkowania kulturowe.

W celu pogłębienia wspólnoty ekumenicznej trzeba koniecznie kontynuować starania zmierzające do zgody opartej na wierze. Bez jedności w wierze nie istnieje pełna wspólnota kościelna. Nie ma żadnej alternatywy dla dialogu.

Zobowiązujemy się:

• kontynuować sumiennie i intensywnie dialog na różnych płaszczyznach życia kościelnego oraz sprawdzać, co może i powinno zostać oficjalnie uznane przez Kościoły za obowiązujący wynik dialogu;
• w razie kontrowersji dążyć do dialogu, zwłaszcza gdy grozi rozłam w kwestiach dotyczących spraw wiary i etyki, i rozważać je wspólnie w świetle Ewangelii.

III. NASZA WSPÓLNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ W EUROPIE

Błogosławieni, którzy krzewią pokój, bo oni będą nazwani synami Boga (Mt 5,9).

7. Wspólnie kształtować Europę

Przez stulecia ukształtował się charakter Europy, który jest pod względem religijnym i kulturowym w głównej mierze chrześcijański. Jednocześnie z powodu zaniedbań chrześcijan uczyniono w Europie i poza jej granicami wiele zła. Wyznajemy naszą współodpowiedzialność za tę winę oraz prosimy Boga i ludzi o przebaczenie.

Nasza wiara pomaga nam wyciągać wnioski z przeszłości i angażować nas w taki sposób, by chrześcijańska wiara i miłość bliźniego promieniowały nadzieją w dziedzinie moralności i etyki, edukacji i kultury, życia politycznego i ekonomicznego w Europie i na całym świecie.

Kościoły popierają integrację kontynentu europejskiego. Bez wspólnych wartości jedność nie uzyska trwałego fundamentu. Jesteśmy przekonani, że duchowe dziedzictwo chrześcijaństwa stanowi inspirującą siłę, która przyczynia się do wzbogacenia Europy. Na fundamencie naszej chrześcijańskiej wiary angażujemy się na rzecz Europy wrażliwej na problemy ludzkie i społeczne, w której respektuje się prawa człowieka i podstawowe wartości: pokój, sprawiedliwość, wolność, tolerancję, uczestnictwo i solidarność. Kładziemy nacisk na poszanowanie życia, wartość małżeństwa i rodziny, priorytetowe zaangażowanie na rzecz ubogich, gotowość do przebaczania, a we wszystkim na miłosierdzie.

Jako Kościoły i jako wspólnoty międzynarodowe musimy przeciwdziałać niebezpieczeństwu przekształcenia Europy w zintegrowany Zachód i w zdezintegrowany Wschód. Trzeba też mieć na uwadze zróżnicowanie między Północą a Południem. Jednocześnie należy unikać wszelkich przejawów eurocentryzmu i umacniać świadomość odpowiedzialności Europy za całą ludzkość, zwłaszcza za ubogich na całym świecie.

Zobowiązujemy się:

• dążyć do wzajemnego porozumienia co do treści i celów naszej odpowiedzialności społecznej oraz reprezentować w miarę możliwości wspólne stanowisko Kościołów w tej dziedzinie wobec świeckich instytucji europejskich;
• bronić podstawowych wartości przed wszelkim usiłowaniem ich pogwałcenia;
• przeciwstawiać się każdej próbie niewłaściwego wykorzystania religii i Kościoła dla celów etnicznych i nacjonalistycznych.

8. Jednać narody i kultury

Wielość tradycji regionalnych, narodowych, kulturowych i religijnych uważamy za bogactwo Europy. Wobec licznych konfliktów, zadaniem Kościołów jest także wspólna służba na rzecz pojednania między narodami i kulturami. Wiemy, że ważnym warunkiem do osiągnięcia tego celu jest także pokój między Kościołami.

Nasze wspólne wysiłki są skierowane na ocenę i rozwiązywanie kwestii politycznych i społecznych w duchu Ewangelii. Ponieważ szanujemy osobę i godność każdego człowieka, stworzonego na obraz i podobieństwo Boże, przeto bronimy absolutnej równości wszystkich ludzi.

Jako Kościoły chcemy wspólnie wspierać proces demokratyzacji w Europie. Angażujemy się na rzecz takiego pokojowego ładu, który opierałby się na rozwiązywaniu konfliktów bez użycia przemocy. Potępiamy wszelką formę przemocy wobec ludzi, zwłaszcza wobec kobiet i dzieci.

Pojednanie polega na popieraniu sprawiedliwości społecznej w obrębie poszczególnych narodów i w stosunkach między nimi; przede wszystkim oznacza to usuwanie przepaści między biednymi i bogatymi oraz zwalczanie bezrobocia. Wspólnie chcemy przyczynić się do godnego przyjmowania w Europie emigrantek i emigrantów, uchodźców i azylantów.

Zobowiązujemy się:

• przeciwstawiać się wszelkiej formie nacjonalizmu, który prowadzi do ucisku innych narodów i mniejszości narodowych, oraz angażować się w rozwiązywanie konfliktów bez użycia siły;
• wzmacniać pozycję i równouprawnienie kobiet we wszystkich dziedzinach życia, jak również wspierać sprawiedliwe partnerstwo między kobietami i mężczyznami w Kościele oraz społeczeństwie.

9. Chronić stworzenie

Wierząc w miłość Boga Stwórcy, z wdzięcznością uznajemy dar stworzenia oraz wartość i piękno natury. Z trwogą jednak dostrzegamy, że dobra ziemi bywają wykorzystywane bez liczenia się z ich istotną wartością, be uwzględnienia ich ograniczoności i bez zważania na dobro przyszłych pokoleń.

Chcemy wspólnie angażować się na rzecz zapewnienia trwałych warunków życia dla całego stworzenia. Odpowiedzialni przed Bogiem, musimy wspólnie opracowywać i nadal rozwijać obowiązujące kryteria, które będą służyć do oceny tego, czego wprawdzie człowiek jest w stanie dokonać naukowo i technologicznie, ale czego mu z punktu widzenia etyki czynić nie wolno. W każdym przypadku niepowtarzalna godność każdego człowieka musi mieć pierwszeństwo przed możliwościami technicznymi.

Zalecamy wprowadzenie w Kościołach europejskich ekumenicznego dnia modlitwy o ochronę stworzenia.

Zobowiązujemy się:

• rozwijać styl życia wolny od przymusu ekonomicznego i konsumpcyjnego oraz przywiązywać znaczenie do odpowiedzialnej i trwałej jakości życia;
• wspierać kościelne organizacje ekologiczne i struktury ekumeniczne w ich staraniach na rzecz ochrony stworzenia.

10. Pogłębiać więź z judaizmem

Jedyna w swoim rodzaju więź łączy nas z ludem Izraela, z którym Bóg zawarł wieczne przymierze. Nasza wiara uczy nas, że nasze żydowskie siostry i nasi żydowscy bracia są umiłowanymi ze względu na ojców. Nieodwołalne są bowiem dary i powołanie Boże (Rz 11,28-29). Do nich należą usynowienie i chwała, przymierza i nadanie Prawa, służba Boża i obietnice, Ich są ojcowie i z nich jest Chrystus według ciała (Rz 9,4-5).

Wyrażamy żal z powodu wszelkich przejawów antysemityzmu oraz potępiamy towarzyszące im wybuchy nienawiści i prześladowania. Za antyjudaizm chrześcijański prosimy Boga o przebaczenie, a nasze żydowskie siostry i naszych żydowskich braci o pojednanie.

Jest sprawą naglącą, by nasze Kościoły przez głoszenie i nauczanie, w teorii i praktyce, ukazywały głęboki związek wiary chrześcijańskiej i judaizmu oraz by wspierały współpracę chrześcijańsko-żydowską.

Zobowiązujemy się:

• przeciwstawiać się wszelkim formom antysemityzmu i antyjudaizmu w Kościele i społeczeństwie;
• szukać na wszystkich płaszczyznach dialogu z naszymi żydowskimi siostrami i braćmi oraz intensyfikować go.

11. Utrzymywać relacje z islamem

Muzułmanie żyją w Europie od stuleci. W niektórych krajach europejskich stanowią oni prężne mniejszości. Chociaż między muzułmanami i chrześcijanami istniało i nadal istnieje wiele dobrych kontaktów i stosunków sąsiedzkich, to jednak po obu stronach występują też poważne zastrzeżenia i uprzedzenia. Są one rezultatem bolesnych doświadczeń z odległej i niedawnej przeszłości.

Chcemy nasilić spotkania między chrześcijanami i muzułmanami oraz rozwinąć dialog chrześcijańsko-muzułmański na wszystkich płaszczyznach. W sposób szczególny zalecamy wspólną refleksję na temat wiary w jednego Boga i rozumienia praw człowieka.

Zobowiązujemy się:

• okazywać szacunek muzułmanom;
• współpracować z muzułmanami w sprawach będących przedmiotem wspólnych trosk.

12. Spotkanie z innymi religiami i światopoglądami

Pluralizm religijnych i światopoglądowych przekonań oraz form życia stał się cechą charakterystyczną kultury europejskiej. Rozprzestrzeniają się wschodnie religie oraz nowe wspólnoty religijne i spotykają się z zainteresowaniem także ze strony wielu chrześcijanek i chrześcijan. Również coraz więcej ludzi odrzuca wiarę chrześcijańską, traktuje ją z obojętnością lub opowiada się za innymi światopoglądami.

Pragniemy podjąć kierowane do nas krytyczne pytania i wspólnie starać się o prowadzenie uczciwej dyskusji. Trzeba jednak dokonać rozróżnienia między wspólnotami, z którymi należy szukać dialogu i spotkania, a takimi, przed którymi z chrześcijańskiego punktu widzenia należy ostrzegać.

Zobowiązujemy się:

• uznawać wolność religii i sumienia jednostek oraz wspólnot i bronić ich praw - w ramach obowiązujących przepisów prawnych - do wyznawania swojej wiary lub światopoglądu indywidualnie lub zbiorowo, prywatnie lub publicznie;
• być otwartymi na dialog z wszystkimi ludźmi dobrej woli, podejmować z nimi wspólne dążenia i świadczyć wobec nich o wierze chrześcijańskiej.

---

Jezus Chrystus, jako Pan jednego Kościoła, jest naszą największą nadzieją na pojednanie i pokój. W Jego Imię chcemy w Europie kroczyć nadal wspólną drogą. Prosimy Boga o pomoc Jego Świętego Ducha.

A Bóg nadziei niech was napełni wszelką radością i pokojem w wierze, abyście dzięki mocy Ducha Świętego obfitowali w nadzieję (Rz 15, 13)

---

Jako przewodniczący Konferencji Kościołów Europejskich i Rady Konferencji Episkopatów Europy zalecamy tę Kartę Ekumeniczną jako tekst podstawowy wszystkim Kościołom i Konferencjom Episkopatów Europy, aby ją przyjęły i dostosowały do swoich lokalnych warunków.

Wraz z tym zaleceniem podpisujemy Kartę Ekumeniczną z okazji Europejskiego Spotkania Ekumenicznego w pierwszą niedzielę po wspólnej Wielkanocy w 2001 roku.

Strasburg, dnia 22 kwietnia 2001 r.

Metropolita Jérémie Przewodniczący Rady Konferencji Kościołów Europejskich

Kardynał Miloslav Vlk Przewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy

/Rada Episkopatu ds. Ekumenizmu i Polska Rada Ekumeniczna, za:[ Warszawa, Oikoumene, 2003/](http://ekumenia.pl/czytelnia/dokumenty-ekumeniczne/karta- ekumeniczna/)

Deklaracje ekumeniczne o stosunkach z Żydami i judaizmem