Popielec i Wielki Post 2021

Źródło:Pielgrzym - Dwutygodnik katolicki Diecezji Pelplińskiej

Post w trzech wielkich religiach monoteistycznych – judaizmie, chrześcijaństwie i islamie

W trzech wielkich religiach monoteistycznych – judaizmie, chrześcijaństwie i islamie post jest nie tylko czasem ograniczeń w spożywaniu pokarmów, ale także okresem wzmożonej modlitwy, nabożeństw, czytania świętych ksiąg, spełniania dobrych uczynków, jałmużny. Post oczyszcza i uzdrawia zarówno ciało, jak i duszę. Człowiek potrzebuje postu, by wzrastać, przemieniać marność swojej ludzkiej kondycji, podążać w kierunku świętości.

Judaizm, zwany mozaizmem, to najstarsza religia monoteistyczna, która stanowi praźródło dla islamu i chrześcijaństwa. Na płaszczyźnie historii zbawienia możemy więc, jak Sługa Boży Jan Paweł II, nazywać Żydów „starszymi braćmi w wierze”.

W tych trzech religiach post jest znany i praktykowany od tysięcy lat. Pościli już starotestamentowi prorocy, pościł Jezus przez 40 dni i zapowiedział apostołom, że po Jego odejściu też będą pościć, pościł także i Mahomet. Jaki sens ma obecnie post, umartwianie się i zasmucanie duszy, gdy wokół świat wabi kolorami, urodą życia i zabawą? We wszystkich religiach motywy postu są podobne. – Celem postu – wyjaśnia dr Stanisław Krajewski – przewodniczący Forum Żydowskiego w Polsce – jest oderwanie się od potrzeb biologicznych, uświadomienie sobie hierarchii tego, co ważne. Post ma ułatwić skupienie się na rzeczach, które wykraczają poza cielesność.

Post żydowski

Post żydowski zależy od odmiany judaizmu i środowiska w jakim żyją jego wyznawcy. Jednak wszędzie, również i w Polsce, pobożni Żydzi poszczą – zachowując bardzo surowe nakazy – przynajmniej dwa razy w roku: w żałobne święto Tisha B’Av, które upamiętnia tragedie, jakie dotknęły naród żydowski i na Yom Kippur – Dzień Odkupienia. W te dni obowiązuje nieco ponad 24-godzinny, bardzo ścisły post. Nie wolno wtedy wykonywać żadnej pracy. Trzeba powstrzymać się w ogóle od jedzenia i picia, nawet wody. Talmud, w którym zapisane są zasady religijne, określa dodatkowe, mniej znane restrykcje. Dotyczą one m.in. zakazu mycia się i kąpieli, smarowania ciała (kosmetyki, dezodoranty etc.), kontaktów seksualnych, noszenia skórzanej odzieży i butów. Dlatego ortodoksyjni Żydzi zwyczajowo w Yom Kippur noszą pod ubraniem płócienne koszulki. I zwyczajowo wkładają białe stroje, „co symbolizuje czystość i wzywa do pamiętania o obietnicy, że nasze grzechy mają być wybielone i stać się białe jak śnieg”. Część osób odziewa się w płótno żałobne, które używane jest do grzebania zmarłych.

W Yom Kippur większość czasu spędza się na modlitwie i w synagodze. – Kiedy widzę, jak Żydzi poszczą, jak modlą się w Yom Kippur, jestem głęboko poruszony. I sam mam ochotę lepiej przeżywać Wielki Piątek – wyznał w jednym z wywiadów kardynał Philippe Barbarin – arcybiskup Lyonu i tytularny prymas Galii.

Oprócz głównych postów Żydzi przestrzegają i pomniejsze. W kalendarzu jest ich pięć: Post Gedaliah – upamiętniający zabicie żydowskiego gubernatora Izraela, Post Tevet – związany z początkiem oblężenia Jerozolimy, Post Estery – gdy pościła zanim wystąpiła przed królem, Post Pierworodnych – dotyczy tylko pierworodnych synów i Post Tammuz – dzień, w którym mury Jerozolimy zostały naruszone. W czasie tych dni zakazane są m.in. śluby, zabawy, praca, spożywanie mięsa i wina (z wyjątkiem szabasu), nie nosi się nowych ubrań, powstrzymuje od obcinania włosów etc. Zalecana jest natomiast modlitwa i studiowanie Tory.

Odwrócenie od świata

„Nie ma boga jak tylko Bóg, a Muhammad jest posłańcem Boga” – te słowa, będące deklaracją posłuszeństwa wobec Boga i jego Proroka, towarzyszą muzułmaninowi przez całe życie, słyszy je jako pierwsze przy urodzeniu i wypowiada je żegnając się ze światem. Wyznanie wiary, tak właśnie sformułowane, jest jednym z pięciu filarów islamu, czyli generalnych zasad, ściśle określających postępowanie wyznawcy na przestrzeni całego jego życia. Słowo muslim oznacza człowieka żyjącego w zgodzie z wolą Bożą, słowo islam oznacza poddanie się Bogu.

Natura ludzka rozumiana jest w islamie jako niepodzielna, jednorodna całość. Nie funkcjonuje pojęcie duchowości jako czegoś odrębnego. Wierny przeniknięty jest Bogiem, dla niego żyje, dla niego wykonuje swoją pracę, płodzi potomstwo, uprawia rolę, kształci się, uprawia politykę. Pobożny muzułmanin nie żyje dla siebie, ale po to, by – jak powiada Koran – służyć „przyjemności Boga”.

Drugim filarem islamu jest modlitwa odmawiana na wezwanie muezina pięć razy dziennie: o świcie, w południe, po południu, wieczorem i w nocy, za każdym razem poprzedzona rytualnym obmyciem. Modlitwa wiąże się ściśle z jałmużną i postem – trzecim i czwartym filarem islamu. Koran nie określa wielkości jałmużny, jednak współczesna praktyka wspólnot muzułmańskich szacuje ją na ok. 2,5 proc. finansowych dochodów w skali roku.

Post (saum) ma, oprócz religijnego, wyraźne działanie wspólnototwórcze. Prorok Mahomet uznał go za najbardziej umiłowany przez Boga akt religijności. Muzułmanie poszczą w dziewiątym miesiącu księżycowego kalendarza muzułmańskiego – ramadanie, w którym to miesiącu Bóg zesłał Koran.

Post obowiązuje wszystkich dorosłych od świtu do zachodu słońca. W tym czasie powstrzymują się oni rygorystycznie od jedzenia i picia (ani kropli wody), od palenia, od stosunków seksualnych. Wszystko to dozwolone jest w nocy, czasem bardzo krótkiej, w zależności od pory roku i szerokości geograficznej. Surowość postu przekłada się na zmianę trybu życia całej społeczności muzułmańskiej; spada tempo pracy, wierni odwracają się od bieżących spraw świata, przeznaczają więcej czasu na nabożeństwa, refleksje nad własnym życiem. Ramadan przebiega pod znakiem pokoju, godzą się powaśnieni, zacieśniają się rozmaite rodzinne czy społeczne więzi.

Piątym filarem islamu jest pielgrzymka do Mekki (hadż), w określonym miesiącu roku, którą każdy wierny powinien raz w życiu dopełnić. Pielgrzymka gromadzi co roku po kilka milionów wiernych. Na zakończenie ciekawostka: mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że popularny nie tylko w Hiszpanii okrzyk zagrzewający do zwycięstw: Olé! jest pokłosiem cywilizacji muzułmańskiej i znaczy tyle co Allah.

Zjednoczenie z tajemnicą

Od Środy Popielcowej rozpoczyna się czterdziestodniowy okres Wielkiego Postu. Kościół w tym czasie jednoczy się z tajemnicą Jezusa przebywającego na pustyni (por. KKK 540). Celem tego okresu jest przygotowanie się do największej chrześcijańskiej uroczystości – Świąt Paschalnych, czyli Wielkanocy. Wielki Post w Kościele jest bardzo starą tradycją, bo już wspomina o nim Atanazy z Aleksandrii w Liście na Wielkanoc z 334 roku.

Okres wielkopostny rozpoczyna się od obrzędu posypania głów wiernych popiołem. Zwyczaj ten znany był już wśród starożytnych Egipcjan, Arabów i Greków, a do liturgii chrześcijańskiej został włączony od VIII w. W 1091 r. papież Urban II przyjął go jako obowiązkowy w całym Kościele. W tym samym czasie wskazano także, że popiół ma pochodzić ze spalonych palm, poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku. W Środę Popielcową obowiązuje także wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i ścisły post. Prawem wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem postu wszystkie osoby pełnoletnie do 60. roku życia (te same zasady obowiązują w Wielki Piątek).

W Wielkim Poście, aby jak najlepiej przybliżyć się do Boga, podkreśla się znaczący wymiar pokuty i nawrócenia. Celem pokuty jest przemiana duchowa, w której pierwszym działającym jest sam Bóg. Nawrócenie to pozostawienie drogi grzechu i przybliżenie się do Boga poprzez trzy praktyki: post, jałmużnę, modlitwę.

Zachowywanie postu jest przejawem duchowej przemiany i aktem cnoty umiarkowania. Przyczynia się do naprawienia wyrządzonych krzywd Bogu, ludziom i sobie, a także jest znakiem, że nawrócenie człowieka jest szczere.

Z postem łączy się jałmużna, która poprzez różnoraką pomoc rozwija wierzącego do lepszego szacunku wobec bliźniego. Modlitwa, która także ma opierać się na słuchaniu Słowa Bożego, pomaga w zrozumieniu woli Boga wobec siebie samego, ale także i całego świata. Kościół, dla lepszego przeżywania tych etapów, pomaga poprzez wspólne nabożeństwa Drogi krzyżowej czy Gorzkich żalów. Praktyka pokuty i nawrócenia, jeśli ma przynieść owoce, nie może być wykonywana bez częstego przystępowania do sakramentu pojednania oraz Eucharystii.

Należy także pamiętać, że wartość Wielkiego Postu wśród chrześcijan musi opierać się na świadomości, że nie chodzi w nim o wykonanie jakiegoś jednorazowego ćwiczenia duchowego, czy tylko posypania głowy popiołem, ale chodzi o świadome i dobrowolne, pełniejsze stawanie się chrześcijaninem przez ciągłe ukierunkowywanie się w swoim życiu na Chrystusa.

oprac.: Marzenna Bławat Marzena Burczycka-Woźniak Ks. Wojciech Węckowski

„Pielgrzym” 2009, nr 4 (502), s. 14-15

Wielki Post w Prawosławiu

Źródło: ortodoksja.pl

W Kościele prawosławnym Wielki Post jest poprzedzony 4-tygodniowym okresem przygotowawczym. Pierwsza niedziela (w tym roku 21 lutego 2021) poświęcona jest historii celnika i Faryzeusza, druga zaś opowiada o Synu Marnotrawnym. W niedzielę trzeciego tygodnia tego okresu przypomina się o mającym nadejść Sądzie Ostatecznym. Dzień ten nazywany jest Niedzielą mięsopustną, gdyż jest ostatnim dniem przed Wielkanocą, w którym można spożywać mięso. Ostatnia niedziela przed Wielkim Postem nazywana jest Niedzielą seropustną lub Niedzielą Przebaczenia. W tym czasie Kościół napomina wiernych, że warunkiem pełnego przygotowania się do przeżywania postu i świąt Wielkiejnocy jest darowanie sobie nawzajem przewinień, podkreślone obrzędem wybaczenia, który następuje po wieczornym nabożeństwie.

Trwający 40 dni Wielki Post ustanowiony został już w czasach apostolskich pod wpływem przykładu Jezusa Chrystusa, który po Chrzcie w Jordanie przez 40 dni pościł i modlił się w samotności (Mt 4, 2), oraz na wzór postów w Starym Testamencie. Wielki Post jest także nawiązaniem do starotestamentowej „dziesięciny”, zwyczaju ofiarowywania Bogu dziesiątej części wszystkich dóbr osiągniętych swą pracą. Po odliczeniu wszystkich sobót i niedziel od 7 tygodni postu i uwzględniwszy Wielką Sobotę aż do północy otrzymamy 36 i pół dnia, czyli dziesiątą część roku.

Czas trwania Wielkiego Postu był w starożytności wszędzie jednakowy, lecz nie we wszystkich Kościołach zaczynał się on i kończył jednocześnie. Poczynając od IV-go w. na Wschodzie ustalono początek postu na poniedziałek po Niedzieli seropustnej natomiast zakończenie na Wielką Sobotę. Post ten ma szczególne znaczenie ponieważ przez mękę i zmartwychwstanie Chrystusowe otrzymaliśmy dar przyszłego zmartwychwstania i życia wiecznego, dlatego też aby osiągnąć te dobra winniśmy naśladować Chrystusa w Jego czystości i świętości. Wielki Post sprzyja duchowemu doskonaleniu się, pozwala poskromić żądze, zwalczyć grzech i pojednać się z Bogiem. Poprzez skruchę, pokorę, wzmożoną modlitwę i wstrzemięźliwość człowiek zdolny jest do duchowego odnowienia.

Przez cały ten okres w środę i piątek sprawowana jest Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, w soboty Liturgia św. Jana Ztotoustego (oprócz Wielkiej Soboty), a w niedziele Liturgia św. Bazylego. W poniedziałek, wtorek i czwartek w Wielkim Poście Liturgia nie jest sprawowana. Podczas wszystkich obrzędów wielkopostnych odmawiana jest modlitwa św. Efrema Syryjczyka, której towarzyszą pokłony do ziemi.

Przez pierwsze cztery dni postu wieczorem w cerkwiach czytany jest Wielki kanon pokutny św. Andrzeja z Krety, składający się z 250 troparionów nawołujących do pokuty, podczas których na wezwanie „Zmiłuj się nade mną, Boże zmiłuj się nade mną” wierni składają pokłony. Kanon jest utworem, w którym na licznych przykładach postaci ze Starego i Nowego Testamentu ukazana jest droga duszy ludzkiej od największego upadku do świętości. Dusza ludzka wezwana jest do otrząśnięcia się z grzechu. W cztery pierwsze dni kanon czytany jest fragmentami natomiast w piątym tygodniu Postu, we środę na utrenii, w całości.

W sobotę pierwszego tygodnia postu Cerkiew czci pamięć św. męczennika Teodora Tirona. Podczas prześladowań chrześcijan odmówił on złożenia hołdu pogańskim bóstwom i został w 306 r. spalony na stosie. 50 lat później, gdy cesarz Julian Apostata rozkazał kropić krwią zwierząt ofiarnych żywność na bazarach Konstantynopola, święty objawił się biskupowi stolicy cesarstwa i uprzedził tym samym chrześcijan o podstępie. Chrześcijanie przez cały tydzień jedli tylko „koliwo” – gotowaną pszenicę z miodem. Na pamiątkę tego wydarzenia w cerkwiach odprawia się kanon ku czci św. Teodora i poświęca się ,,koliwo”.

Pierwsza niedziela Wielkiego Postu to święto Zwycięstwa (Triumfu) Ortodoksji, ustanowione w 842 r. w Konstantynopolu na pamiątkę zwycięstwa nad ikonoklazmem i przywrócenia kultu ikon w Kościele prawosławnym. W tym dniu w cerkwiach na anałoju wystawiane są ikony Chrystusa i Matki Bożej, podczas specjalnego obrzędu nazywanego obrzędem prawosławia wspomina się Ojców Kościoła i wszystkich obrońców wiary, a także wygłaszane są klątwy przeciwko heretykom. W molebnie Kościół modli się o umocnienie w wierze i nawrócenie dla tych, którzy błądzą.

Druga niedziela Wielkiego Postu zwana jest niedzielą „oświecającego postu” (swietotwornych postów). Post określony jest w nabożeństwie jako środek zwycięstwa nad grzechem i oświecenia przez łaskę Bożą. W tym dniu Cerkiew czci pamięć św. Grzegorza Pałamy, arcybiskupa Salonik w Grecji, żyjącego w XIV w., wybitnego teologa prawosławnego.

Trzecia niedziela postu (krestopokłonnaja) to czas adoracji Chrystusa Ukrzyżowanego, kiedy to podczas Całonocnego Czuwania wynoszony jest na środek świątyni przystrojony kwiatami Krzyż święty. W czasie gdy chór śpiewa troparion: „Krzyżowi Twojemu kłaniamy się Panie i święte Zmartwychwstanie Twoje sławimy”, wierni na klęczkach całują krzyż, który na środku cerkwi pozostaje do piątku, a potem uroczyście zostaje wniesiony do części ołtarzowej.

Czwarta niedziela Postu poświęcona jest św. Janowi Klimakowi (Lestwicznikowi). Był to pobożny mnich żyjący na przełomie V i VI w. Przez 40 lat prowadził pustelniczy tryb życia, zasłynął licznymi cnotami i mądrością. Pod koniec życia wybrany został przełożonym klasztoru na Synaju. Pozostawił po sobie dzieło zwane Drabiną raju, w której na podstawie doświadczeń świętobliwych mnichów, oraz własnego, przedstawił trzydzieści trzy stopnie duchowego doskonalenia się człowieka.

Piąta niedziela Wielkiego Postu podaje wiernym za wzór św. Marię z Egiptu, która podniosła się z największego upadku i wzniosła na wyżyny świętości. Żyła ona na przełomie V i VI w. Po swym nawróceniu przez czterdzieści osiem lat trwała w modlitwie, poście i skrusze za swe grzechy.

Czterdziestodniowy post kończy się w piątek szóstego tygodnia. W obrzędy Wielkiego Tygodnia wprowadza Kościół Niedziela Palmowa – święto ustanowione na cześć wjazdu Jezusa do Jerozolimy.

oprac. Krzysztof Aleksiuk

Praktyczne zasady Wielkiego Postu

bp Kallistos Ware, Znaczenie Wielkiego Postu, „Arche. Wiadomości Bractwa” 3-4 (30-31) 1998, s. 47-48.

Zasady postu

O czym dokładnie mówią reguły w tym rozwiniętym już wzorcu Wielkiego Postu? Ani w starożytnych, ani w nowożytnych czasach nie było nigdy absolutnej jednorodności, ale większość prawosławnych autorytetów jest zgodna co do następujących zasad:

1. W tygodniu między Niedzielą o Celniku i Faryzeuszu a Niedzielą o Synu Marnotrawnym stosuje się ogólną dyspensę od jakiegokolwiek postu. Mięso i inne produkty pochodzenia zwierzęcego wolno jeść nawet w środę i piątek.
2. W następnym tygodniu, nazywanym często „Tygodniem Karnawału”, zwyczajowo przestrzega się postu w środę i piątek. Poza tym nie obowiązuje żadna szczególna wstrzemięźliwość.
3. W tygodniu poprzedzającym Wielki Post zakazuje się spożywania mięsa, ale jajka, ser i inny nabiał można jeść we wszystkie dni, ze środą i piątkiem włącznie.
4. W zwykłe dni tygodnia (od poniedziałku do piątku włącznie) przez siedem tygodni Wielkiego Postu ogranicza się zarówno ilość posiłków spożywanych w ciągu dnia, jak i dozwolone rodzaje pokarmów. Jednak kiedy pozwala się na spożycie posiłku, nie ma wyznaczonego limitu ilości jedzenia.

W zwykłe dni w pierwszym tygodniu post jest szczególnie surowy. Według surowej praktyki w przeciągu pierwszych pięciu dni spożywa się tylko dwa posiłki – jeden w środę, drugi zaś w piątek – w obu przypadkach po Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów. Tych, którzy czują się na siłach, zachęca się do przestrzegania absolutnego postu. Ci, dla których jest to niemożliwe, mogą jeść we wtorek i czwartek (ale, jeśli to możliwe, nie w poniedziałek) wieczorem, już po Wieczerni, kiedy to mogą spożyć chleb i wodę, herbatę lub sok owocowy, lecz nie gotowany posiłek. Należy natychmiast dodać, iż reguły te są powszechnie łagodzone. W czasie posiłków w środę i piątek zaleca się kserofagię (dosłownie: „suche jedzenie”). Dokładnie rzecz biorąc chodzi tu o spożywanie tylko warzyw gotowanych na wodzie z solą, jak również tylko takich produktów jak owoce, orzechy, chleb i miód. W praktyce w czasie dni kserofagii dozwolone są także ośmiornice i zwierzęta wodne posiadające muszlę, podobnie jak margaryna roślinna i olej roślinny, prócz oleju z oliwek. Ale następujące kategorie żywności są definitywnie wykluczone:
– mięso,
– nabiał (ser, mleko, masło, jaja, tłuszcz zwierzęcy, słonina),
– ryby (tj. ryby z ośćmi),
– olej (tj. olej z oliwek) i wino (tj. wszelkie napoje alkoholowe).

W zwykłe dni tygodnia (od poniedziałku do piątku włącznie) w drugim, trzecim, czwartym, piątym i szóstym tygodniu dozwolony jest jeden posiłek dziennie – po południu po Wieczerni i w czasie posiłku obowiązuje kserofagia.

Wielki Tydzień. Przez pierwsze trzy dni jest jeden posiłek dziennie i wtedy przestrzega się kserofagii. Niektórzy jednak próbują w tych dniach przestrzegać absolutnego postu lub spożywać tylko niegotowane jedzenie, podobnie jak w pierwszych dniach pierwszego tygodnia. W Wielki Czwartek spożywa się tylko jeden posiłek, z winem i olejem (tzn. olejem z oliwek).

W Wielki Piątek ci, którzy mają siłę, przestrzegają praktyki wczesnego Kościoła i zachowują absolutny post. Kto nie czuje się na siłach, może jeść chleb z odrobiną wody, herbaty lub soku owocowego, ale dopiero po zachodzie słońca, a przynajmniej po pokłonieniu się Płaszczenicy w czasie Wieczerni.

W Wielką Sobotę w zasadzie nie ma posiłku, gdyż według starożytnej praktyki po zakończeniu Liturgii św. Bazylego wierni pozostawali w cerkwi na czytanie Dziejów Apostolskich i dla pokrzepienia dawano im odrobinę chleba, suszonych owoców i szklankę wina. Jeśli, jak to zazwyczaj ma miejsce obecnie, wracają oni na posiłek do domu, mogą użyć wina, ale nie oleju, albowiem w tą jedną sobotę, jedyną spośród wszystkich sobót roku, olej z oliwek nie jest dozwolony. Zasada kserofagii jest łagodzona w następujące dni:

W soboty i niedziele w Wielkim Poście, za wyjątkiem Wielkiej Soboty, można spożywać dwa główne posiłki w tradycyjnej formie, około południa i wieczorem, z winem i olejem z oliwek, ale nie jest dozwolone mięso, nabiał i ryby.

W Święto Zwiastowania i Niedzielę Palmową dozwolona jest ryba, podobnie wino i olej, ale nie mięso i nabiał. Jeśli Święto Zwiastowania wypada, w któryś z czterech pierwszych dni Wielkiego Tygodnia, dozwolone jest wino i olej, ale nie ryby. Jeśli wypada ono w Wielki Piątek lub Wielką Sobotę, dozwolone jest wino, ale nie ryby czy olej. Wino i olej dozwolone są w następujące dni, o ile wypadają one w zwykłe dni drugiego, trzeciego, czwartego, piątego lub szóstego tygodnia:
– Pierwsze i Drugie Znalezienie Głowy św. Jana Chrzciciela,
– Dzień Czterdziestu Męczenników Sebastyjskich,
– Wigilia Zwiastowania,
– Sobór Archanioła Gabriela,
– Święto parafialne lub danego klasztoru.

Wino i olej są również dozwolone w środę i czwartek piątego tygodnia ze względu na Całonocne Czuwanie, podczas którego czytany jest Wielki Kanon. Wino dozwolone jest – i według niektórych autorytetów, również olej – w piątek tego samego tygodnia ze względu na Całonocne Czuwanie, podczas którego czytany jest Akatyst do Bogurodzicy.

Zawsze twierdzono, iż te zasady postu powinny być łagodzone w przypadku osób starszych lub słabego zdrowia. Obecnie praktykuje się łagodzenie pełnej surowości postu nawet wobec osób zdrowych. Tylko niewielu prawosławnych próbuje teraz przestrzegać absolutnego postu w poniedziałek, wtorek i czwartek pierwszego tygodnia lub przez pierwsze trzy dni Wielkiego Tygodnia – zazwyczaj spożywa się dwa gotowane posiłki zamiast jednego. Od drugiego do szóstego tygodnia postu wielu prawosławnych używa wina i być może również oleju we wtorki i czwartki oraz, rzadziej już, również w poniedziałki. Często pozwala się w tych tygodniach na jedzenie ryby.

Należy przy tym wziąć pod uwagę indywidualne warunki każdego, na przykład sytuację samotnej osoby prawosławnej mieszkającej w jednym domu z nie-prawosławnym lub zmuszonej jeść w stołówce – zakładowej czy też szkolnej. W przypadku niepewności należy poprosić o radę swego ojca duchownego. Zawsze należy brać pod uwagę to, iż „nie jesteście pod zakonem, lecz pod łaską” (Rz 6, 14) i „że litera zabija, duch zaś ożywia” (2 Kor 3, 6). Reguły postu, choć należy traktować je poważnie, nie powinny być interpretowane z zawziętym i pedantycznym rygoryzmem; „albowiem Królestwo Boże, to nie pokarm i napój, lecz sprawiedliwość i pokój, i radość w Duchu Świętym” (Rz 14, 17).

tłumaczenie s. Nikolaja (Aleksiejuk)

Czas Pasyjny (Wielki Post) po ewangelicku

Źródło: 1517-2017 | 500 lat Reformacji | Rok Katechizmu 2014 nasza historia

Dzień Pokuty i Modlitwy (tzw. Środa Popielcowa) rozpoczyna w Kościele Ewangelicko-Augsburskim CZAS PASYJNY, będący 40-dniowym okresem przygotowującym do Pamiątki Śmierci Jezusa Chrystusa (Wielki Piątek) oraz Święta Zmartwychwstania Pańskiego.

Zarówno w Starym, jak i w Nowym Testamencie znajdujemy wiele fragmentów mówiących o czasie pokuty, postu i nawrócenia (por. 2 Mż 34,28; Joz. 5,6; Jl 2,12-17; Jon 3,4; Mk 1,3; Mt 4,2; Łk 4,1).

Już od II wieku znana była w Kościele chrześcijańskim praktyka postna, która rozpoczynała się na dwa dni przed Wielkanocą. W III wieku czas postu rozciągnięto na Wielki Tydzień, a w IV wieku Sobór w Nicei (325) zadecydował, że Wielkanoc poprzedzać będzie 40-dniowy post, który był również czasem pokuty dla osób ponownie przyjmowanych do Kościoła w Wielki Czwartek lub przygotowujących się do przyjęcia Chrztu Świętego.

W duchowości i teologii luterańskiej Czas Pasyjny ma szczególne znaczenie, ponieważ kieruje uwagę Kościoła ku Ukrzyżowanemu Zbawicielowi, który z bezwarunkowej miłości do człowieka przyszedł na świat dla naszego zbawienia i wyzwolił ludzkość od niewoli grzechu i wiecznej śmierci. Tajemnica Krzyża i Odkupienia, zbawienia człowieka z łaski przez wiarę w Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego Chrystusa, stanowi centralny nerw ewangelickiej duchowości, dlatego też tak mocno podkreślany jest Czas Pasyjny i najwyraźniej różni się on w liturgii od pozostałych okresów roku kościelnego.

Czas Pasyjny w liturgii

W Kościele Ewangelicko-Augsburskim każda niedziela pasyjna posiada nazwy łacińskie pochodzące od pierwszych słów łacińskiego introitu: Invocavit, Reminiscere, Oculi, Laetare, Judica oraz Palmarum (Palmowa).

W antyfonach liturgicznych opuszcza się w czasie pasyjnym „Alleluja” i śpiewa się „Amen.” W liturgii wstępnej zamiast Gloria in excelsis (Chwała Bogu na wysokościach) śpiewa się stary hymn Aufer a nobis (Zgładź, o Panie Boże wszystkie grzechy oraz nieprawości nasze).

Zmieniane są również nakrycia ołtarzowe. W wielu parafiach luterańskich odprawiane są tygodniowe nabożeństwa pasyjne, które wprowadzają wiernych w historię Męki Pańskiej – nabożeństwa te stanowią ewangelicką formę Drogi Krzyżowej.

Postanowienia pasyjne i post

Od kilku lat w okresie Wielkiego Postu Kościół luterański w Polsce organizuje akcję „7 tygodni bez” (www.7bez.cme.org.pl), zachęcającą do pokuty i nawrócenia.

W Kościele Ewangelicko-Augsburskim nie ma obowiązku zachowywania postu, jednak każdy kto chce i tego potrzebuje, może postu przestrzegać.