Obchody 80. rocznicy Akcji Reinhardt na Lubelszczyźnie

Źródło: Marszałek Województwa Lubelskiego

Obchody 80. rocznicy Akcji Reinhardt są odpowiedzią na konieczność upamiętnienia Ofiar tragicznych wydarzeń, które bardzo mocno dotknęły Lubelszczyznę. Dana inicjatywa została podjęta przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego.

Celem uroczystości jest przede wszystkim upamiętnienie Ofiar oraz oddanie im należytego szacunku i czci. Kolejnym niezwykle ważnym aspektem jest edukacja poprzez pokazanie szczególnie żywej świadomości historycznej i empatii mieszkańców Polski do tych tragicznych wydarzeń.

Historia

Plan całkowitej eksterminacji Żydów został opracowany 20 stycznia 1942 roku podczas konferencji w Wannsee pod Berlinem. Tam również zapadła decyzja o przemysłowym ich ludobójstwie.

Lubelszczyzna znalazła się w centrum akcji eksterminacyjnej Żydów z podbitej Europy. Sztab Akcji Reinhardt znajdował się w Lublinie na ul. Spokojnej 1.

Na Lubelszczyźnie powstały dwa z trzech obozów przeznaczonych do natychmiastowej zagłady Żydów. Bełżec i Sobibór a także Majdanek, na obszarze którego miała miejsce Akcja Erntefest kończąca wspomnianą Akcji Reinhardt.

Akcja Reinhardt rozpoczęła się w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. od likwidacji getta na Podzamczu. W akcji uczestniczyli SS-mani oraz oddziały pomocnicze składające się z jeńców radzieckich z obozu szkoleniowego w Trawnikach. Stanowili oni też obsługę obozów zagłady.

Nad ranem 17 marca pierwszy transport z lubelskiego Umschlagplatzu został wysłany do obozu zagłady w Bełżcu. Wywieziono ok. 1,5 tys. osób. Te akcje trwały z kilkudniową przerwą do 15 kwietnia. W ich trakcie wywieziono do Bełżca około 26 tys. Żydów. Na miejscu rozstrzelano około 1,5 tys. osób. Tam też w sumie zginęło ok. 450 tys. Żydów.

Akcja Erntefest realizowana była w dniach od 3 do 4 listopada 1943 r. W pierwszym dniu zamordowano Żydów przebywających w Lublinie i na Majdanku oraz w obozie pracy w Trawnikach. Następnego dnia wymordowano Żydów w obozie pracy w Poniatowej. Sumując podczas akcji Erntefest zamordowano ponad 42 tys. osób.

Dodatkowym celem Akcji Reinhardt było przejęcie żydowskiego mienia, a następnie transportowanie go do magazynów przy ul. Chopina 27 w Lublinie. Według raportu Odillo Globocnika, sporządzonego na początku stycznia 1944 r. wartość zawłaszczonego majątku żydowskiego wynosiła ok. 179 mln RM (Reichsmark)

Od połowy marca 1942 r. do listopada 1943 r. w ramach Akcji Reinhardt zamordowano około dwóch milionów Żydów, którzy zginęli w wyniku rozstrzeliwań w likwidowanych gettach, zmarli w transportach deportacyjnych lub zostali zagazowani w obozach śmierci. Szacuje się, że w obozach zagłady w Bełżcu, Sobiborze i na Majdanku zostało zamordowanych około 700 tys. Żydów.

To nas dotyczy

Joseph Dakar – przewodniczący Organizacji Żydów Lubelskich w Izraelu w latach 2003-2017 i prof. Sabina Bober

by Breackly | mar 21, 2022

Joseph Dakar – przewodniczący Organizacji Żydów Lubelskich w Izraelu w latach 2003-2017 i prof. Sabina Bober

Plan

Obchody 80. rocznicy Akcji “Reinhardt” są inicjatywą podjętą przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego jako odpowiedź na ogromną potrzebę upamiętnienia Ofiar tragicznych wydarzeń, które w dużej mierze dotknęły Lubelszczyznę.

Celem uroczystości, które mają trwać od marca 2022 r. do listopada 2023 r. w Lublinie oraz we wszystkich powiatach, w których przed wojną żyli polscy Żydzi i zostali zamordowani przez okupanta niemieckiego jest edukacja, godne uczczenie Ofiar poprzez pokazanie szczególnie żywej świadomości historycznej i empatii mieszkańców Polski do tych tragicznych wydarzeń.

Główne uroczystości, które będą jednocześnie inaugurowały projekt, odbędą się w dniach 16-17 marca 2022 r. w rocznicę rozpoczęcia akcji i pierwszych transportów Ofiar do obozów Zagłady na Lubelszczyźnie (16/17 marca 1942). Adresowane są przede wszystkim do potomków oraz rodzin Ofiar Akcji “Reinhardt”, zamieszkujących obszar ówczesnego Generalnego Gubernatorstwa i Galicji, a także pochodzących m.in. z Austrii, Holandii, Słowacji i innych okupowanych przez Trzecią Rzeszę krajów.

15 marca

Przyjazd uczestników zagranicznych

16 marca

W Centrum Spotkania Kultur w Lublinie odbyły się uroczyste obchody 80 rocznicy Akcji Reinhardt na Lubelszczyźnie. Obecni byli min.:

• potomkowie Ocalałych z Zagłady
• Wojewoda Lubelski Lech Sprawka w imieniu Premiera RP oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński
• Poseł Michał Krawczyk
• Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski
• Ambasador Izraela w Polsce Yacov Livne
• Zastępca Szefa Misji Ambasady Niemiec w Polsce Martin Kremer
• Zastępca Komendanta Miejskiego Policji Tomasz Gil reprezentujący Komisarza Wojewódzkiego Głównego Inspektora Artura Bieleckiego w imieniu wszystkich służb mundurowych

Oficjalne uroczystości

• (miejsce: Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, Plac Teatralny 1)
• Prowadzący: Jakub Drzewiecki TVP Lublin)

11:00-11:20
Powitanie oraz przemówienia oficjalnych gości

• Jarosław Stawiarski – Marszałek Województwa Lubelskiego
• Przedstawiciele ministerstw
• Ambasador Państwa Izrael tbc
• Martin Kremer – Zastępca Szefa Misji Republiki Federalnej Niemiec

11:20-11:30
Społeczność żydowska na Lubelszczyźnie

• Joseph Dakar – były przewodniczący Stowarzyszenia Żydów Lubelskich w Izraelu

11:30-11:35

• “80 rocznica Akcji Reinhardt w Lubelskiem” – film TVP Lublin

11:35-11:50

• Wykład (prezentacja) na temat Akcji Reinhard 1942-1943, Akiva Azulay (Izrael)

11:50-12:40
Przemówienia rodzin ocalałych z Zagłady

• Lea Hirsh (Izrael),
• Christine de Wied (Holandia),
• Hoss (Izrael)

12:40-13:00

• “Miejsca – Zagłada – Pamięć” – prezentacja reportażu TVP Lublin

13:00-14:00

• Uroczysty koncert w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Lubelskiej
• Sara Dragan – skrzypce,
• Paweł Trojak – baryton,
• Wojciech Rodek – dyrygent

Program:

• Wieniawski – „Legenda”, op. 17
• Mahler – „Kindertotenlieder”
• Williams – Trzy fragmenty z filmu „Lista Schindlera”: Motyw główny, „Żydowskie miasto (Getto krakowskie – Zima)”, „Wspomnienia”
• Mahler – Adagietto z V Symfonii cis-moll

14:00-15:00
Poczęstunek

18:30 – 20.00

• Marsz z lampionami młodzieży oraz potomków/rodzin Ofiar Akcji “Reinhardt” (Szlak Pamięci “Droga na Umschlagplatz”, al. Tysiąclecia – ul. Zimna)

20.00
Złożenie wieńców przy tablicy pamiątkowej na dawnej rampie – Instalacja Nie/Pamięć Miejsca

• Jarosław Stawiarski – Marszałek Województwa Lubelskiego
• Wojewoda Lubelski tbc
• Prezydent Miasta Lublin tbc
• Delegacje zagraniczne
• Oficjalni goście

17 marca

9:00 – 18:00
Wizyta „Szlakiem lubelskich sztetli” – dla gości zagranicznych

• I szlak: Lublin – Izbica – Zamość – Szczebrzeszyn – Lublin
• II szlak: Lublin – Kock – Kazimierz nad Wisłą – Lublin

Rejestracja uczestników https://www.lubelskie.pl/reinhardt Zgłoszenia przyjmowane są do 14 marca 2022 r.

Kontakt:

• Zespół Współpracy Międzynarodowej, Kancelaria Marszałka
• e-mail: international@lubelskie.pl, tel. +48 81 44 16 784 / 81 47 81 327

Gala inauguracyjna 80 rocznicy upamiętnienia Ofiar Akcji Reinhardt

by Breackly | kw. 6, 2022

16 marca 2022 r. w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie odbyła się gala, inaugurująca obchody 80 rocznicy przeprowadzenia Akcji Reinhardt na Lubelszczyźnie. Obchody, które trwać będą od 16 marca 2022 r. do listopada roku 2023 organizowane są przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie, a mają na celu upamiętnienie dwóch milionów ludzkich istnień poddanych Zagładzie. W uroczystości wzięli udział m.in.: Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski, Wojewoda Lubelski Lech Sprawka, ambasadorowie Niemiec, Austrii i Izraela, przedstawiciele władz miasta Lublina, Kuratorium Oświaty, władze lubelskich uczelni, Rodziny ofiar ocalałych z Zagłady oraz przedstawiciele instytucji edukacyjnych.

Uroczystość otworzył Jarosław Stawiarski – Marszałek Województwa Lubelskiego, który w szczególny sposób wyakcentował przesłanie płynące z historii, że nienawiść jest siłą, która zyskując odpowiednie narzędzia może zagrażać milionom istnień i zgładzić całe narody. Zadeklarował również, że dzisiaj, 80 lat po niewyobrażalnej zbrodni dokonanej na społeczności żydowskiej przez niemieckiego okupanta, mieszkańcy regionu stają wobec rodzin i potomków tych, którzy zginęli i podejmują zobowiązanie pamięci o ofiarach tego bestialstwa. Bez pamięci o nich niemożliwe jest poznanie historii regionu, w którym przez setki lat obok Polaków mieszkali Żydzi, współtworząc bogaty pejzaż społeczny, religijny i kulturowy Lubelszczyzny, regionu, gdzie znajdziemy miejsca związane z wielką historią narodu żydowskiego. Marszałek zakończył swoje wystąpienie zapewnieniem, że wierzy, iż pamięć o milionach zgładzonych będzie trwała teraz i w pamięci przyszłych pokoleń.

Jako kolejny głos zabrał Lech Sprawka – Wojewoda Lubelski, który odczytał zebranym list od Premiera Rzeczpospolitej Polskiej – Mateusza Morawieckiego, w którym wyakcentowano, że dzisiejsza uroczystość stanowi hołd złożony ofiarom Akcji Reinhard – haniebnej realizacji zbrodniczej idei zagłady europejskich Żydów. Premier zapewnił również, że tu – w Lublinie pragniemy dać wyraz nieprzemijającej pamięci o ofiarach Holokaustu.

W dalszej kolejności wystąpili przedstawiciele państw zaangażowanych w obchody rocznicy Akcji Reinhardt. Ambasador Izraela – Yacov Livne opowiedział o eksterminacji narodu żydowskiego i ofiarności Polaków, ratujących Żydów z Zagłady. Ambasador Austrii – Andreas Stadler powiedział, że historia sprzed 80 lat nie może się nigdy więcej powtórzyć, a hasło: nigdy więcej antysemityzmu, rasizmu, nigdy więcej wojny powinno nam przyświecać i w radosnym świętowaniu, i w upamiętnianiu ciemnych stron naszej wspólnej historii, ponieważ tylko w ten sposób będziemy mogli żyć w pokoju.

Kolejnym prelegentem był zastępca Ambasadora Niemiec – Martin Kremer, który zapewnił, że niemiecka odpowiedzialność za zbrodnie wojenne nie skończy się nigdy, a dzisiaj wspieramy wspólne owoce oporu tych, którzy byli przeciwko dyktaturom XX wieku. Przypomniał też o jakże aktualnym napomnieniu, które mówi, że kto nie pamięta o przeszłości, nie może budować wspólnej przyszłości.

Zgromadzeni mogli też wsłuchać się w słowa naczelnego rabina Polski – Michaela Schudricha, który również przypomniał o konieczności kultywowania pamięci o wydarzeniach sprzed 80 lat. Informacje o datach, liczbach i miejscach Zagłady znalazły się zaś w wykładzie izraelskiego historyka Akivy Azulaya wygłoszonym na temat Akcji Reinhardt.

Kolejną, równie interesującą częścią gali były świadectwa gości, którzy opowiedzieli historie swoich Rodzin ocalałych z Zagłady. (Lea Hirsch, Meir Hoss, Joseph Dakar – Przewodniczący Towarzystwa Żydów Lubelskich w Izraelu)

Do działań upamiętniających rocznicę akcji włączył się aktywnie Ośrodek Telewizji Polskiej TVP 3 Oddział w Lublinie, który w ramach programu „Warto być Polakiem” przygotował reportaż na temat Akcji Reinhard. Zgromadzeni obejrzeli premierę reportażu pt. „Miejsca – zagłada – pamięć”, w którym zaprezentowano zdjęcia dokumentalne z czasu Zagłady, uwieczniające wypędzenia, egzekucje, obrazy obozów koncentracyjnych czy dawne sztetle, których dziś trudno szukać w naszej przestrzeni. Reportaż pokazuje też ludzi zaangażowanych w upamiętnianie historii, społecznie opiekujących się miejscami pamięci i cmentarzami. Daje świadectwo, że żyje pamięć o Żydach, a naukowcy, społecznicy, uczniowie i osoby starsze angażują się we współpracę z izraelską społecznością żydowską.

Część oficjalna uroczystości zakończyło wystąpienie profesor Sabiny Bober, która sprawuje merytoryczną opiekę nad obchodami upamiętnienia Akcji Reinchardt. Profesor podziękowała wszystkim, którzy zaangażowali się w przygotowania oraz władzom miast i gmin, które będą organizować w swoich miejscowościach kolejne wydarzenia związane z rocznicą. Szczególne słowa wdzięczności popłynęły w stronę dwóch osób – Marszałka Województwa Lubelskiego – Jarosława Stawiarskiego oraz Dyrektora Ośrodka TVP 3 – Ryszarda Montusiewicza, którzy od lat aktywnie wspierają organizację Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie.

Finałem gali stał się koncert symfoniczny w wykonaniu filharmoników lubelskich, którego tematem przewodnim były miłość i śmierć, symbolizowane kompozycjami Wieniawskiego i Mahlera.