Psalm niedzielny: Teszuwa – powrót do Prawdziwej Światłości

02/02/2025 | Na stronie od 02/02/2025

Psalm 24 jest zaproszeniem do otwarcia się człowieka na Boga w duchu hebrajskiego określenia „teszuwa”, które wyraża skruchę i nawrócenie, a jednocześnie urzeczywistnia odpowiedź na pytanie: „Gdzie jesteś?” (Rdz 3, 9). „Powrót do Boga jest daną Mu odpowiedzią” jak pisał Abraham J. Heschel – pisze w komentarzu na święto Ofiarowania Pańskiego 2 lutego ks. dr Piotr Kot z Centrum Heschela KUL.

Pełny tekst komentarza

(ks. dr Piotr Kot Heschel Center):

Psalm 24 to pieśń pielgrzymów, którzy przybywali do świątyni jerozolimskiej, aby sprawować kult i adorować majestat oraz piękno Boga. Jest więc zapisem dialogu pomiędzy człowiekiem i Stwórcą. Uprzywilejowanym miejscem obecności Boga na ziemi była „góra Syjon” (por. Ps 48). W tle psalmu można dostrzec tęsknotę za wiecznym przybytkiem – utraconym rajem (ww. 1-2), który Bóg ukształtował w sześciu dniach stworzenia po to, aby człowiek mógł w nim przeżywać niekończący się szabat, adorując Stwórcę, który jest Miłością (1 J 4, 16).

Psalm składa się z dwóch części. Pierwsza to swoiste „obrzędy wstępne” (ww. 3-6). Wybrzmiewa w nich pytanie o duchową i moralną kondycję człowieka, który jako pielgrzym wyrusza w drogę, w kierunku Syjonu, aby „stanąć w świętym miejscu” (w. 3). Obraz ten może przywoływać na pamięć historię Mojżesza, który zbliżając się do miejsca objawienia Boga musiał zdjąć sandały z nóg (Wj 3, 4-5). Było to zaproszenie do porzucenia ludzkich zabezpieczeń w obliczu Tego, który jest pełnią życia. Podobnie każdy, kto w świątyni Pańskiej chce skorzystać ze źródła łaski i nadziei, nie może swojej duszy „skłaniać ku marnościom”, a dosłownie „wznosić jej ku temu, co jest puste” (w. 4). Psalmista miał przed oczami lud Przymierza, który czasami bardziej pragnął posiąść świat stworzony aniżeli Tego, który świat stworzył. Początek Psalmu 24 jest więc wezwaniem do powrotu do Boga w duchu hebrajskiego określenia „teszuwa”, które wyraża skruchę, nawrócenie, a jednocześnie urzeczywistnia odpowiedź na pytanie: „Gdzie jesteś?” (Rdz 3, 9). „Powrót do Boga jest daną Mu odpowiedzią”, pisał w jednej ze swoich książek dwudziestowieczny myśliciel żydowski Abraham J. Heschel.

Druga część Psalmu 24 (ww. 7-10) to opis wnętrza przybytku, do którego pragnie wejść człowiek – pielgrzym nadziei. Jest ono wypełnione obecnością Króla chwały, Pana zastępów, boskiego Wojownika. W tych trzech wyrażeniach kryje się tajemnica Boga Izraela, który „pokonał” chaos Początku (Rdz 1, 2) a całe stworzenie, w tym ciała niebieskie, podporządkował swej życiodajnej mocy, inicjując w ten sposób cudowną liturgię kosmiczną. Bóg jest Królem chwały nie tylko z racji piękna sanktuarium, w którym przebywa, ale przede wszystkim w relacji do człowieka. Dobitnie prawdę tę wyraził św. Ireneusz z Lyonu (zm. ok. 202 r.): „Chwałą Boga jest człowiek żyjący; życie człowieka jest kontemplowaniem Boga”.

Komentarz na niedzielę: Jezus, Maryja i Józef - praktykujący Żydzi W opisie przybycia Józefa i Maryi do Jerozolimy po narodzinach Jezusa Łukasz podkreśla, że rodzice chętnie przestrzegali obrzędy Pięcioksięgu; rodzina była zakorzeniona we ...

Pliniusz Młodszy w swoim liście do cesarza Trajana (103 r. po Chr.) napisał, że Psalm 24 należy do porannej liturgii chrześcijan, przed którymi „prastare podwoje nieba” otworzył Jezus Chrystus – „Pierworodny nowego stworzenia” (Kol 1, 15; por. Rz 8, 29-30). To właśnie On, Pan i Mesjasz, zainicjował „nowy Szabat” stworzenia. Może w nim uczestniczyć każdy, kto zwraca się w kierunku Tego, który jest Prawdziwą Światłością.

Centrum Heschela KUL

Misja Centrum

Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela jest jednostką naukowo-edukacyjną Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Powołane do życia przez ks. prof. dr hab. Mirosława Kalinowskiego, rektora KUL, Centrum oficjalnie rozpoczęło działalność 17 października 2022 roku.

Misją Centrum jest budowanie relacji katolicko-żydowskich na płaszczyźnie nauki, edukacji i kultury w wymiarze międzynarodowym.

Filary: Wspólna Biblia – Wspólna przeszłość – Wspólna przyszłość.

Filary, na których opiera się działalność Centrum odnoszą się do wspólnych korzeni biblijnych, do wspólnoty dziejów obu społeczności, jak również do potrzeby kształtowania przyszłości opartej na dialogu i otwartości na wielokulturowość.

Patron: Abraham J. Heschel

Patronem Centrum jest Rabin Profesor Abraham Joshua Heschel (1907-1972), wybitny teolog, filozof, rabin i poeta. Odegrał szczególnie ważną rolę podczas II Soboru Watykańskiego, wpływając na kształt dokumentu Nostra Aetate, który stanowi punkt zwrotny w relacjach katolicko-żydowskich.

Kierunki działania: Nauka – Edukacja – Kultura

Trzy kierunki działania Centrum: nauka, edukacja i kultura otwierają możliwości rzetelnego podjęcia szerokiego spektrum zagadnień. Środowisko Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zapewnia nie tylko profesjonalną kadrę naukową, ale możliwość zaangażowania młodzieży, co jest kluczowe w projekcie. Projekt łączy w sobie pracę badawczą, upamiętnianie przeszłości, edukację i angażowanie młodzieży, jak również kształtowanie świadomości społecznej przez nowoczesne media w wymiarze globalnym.

Działalność badawcza Centrum koncentruje się na zagadnieniach historii, kultury i dziedzictwa żydowskiego przede wszystkim na ziemiach polskich, ale także w Europie, Izraelu i świecie. Przedmiotem badań będą wzajemne relacje społeczności żydowskiej i katolickiej, ich współistnienie na przestrzeni wieków. Ma to na celu całościowe ujęcie kwestii wzajemnych stosunków polsko-żydowskich i wspólnego dziedzictwa kulturowego.

Zadaniem Centrum są m.in.

badania naukowe,
dokumentacja i badania archiwalne,
stworzenie baz danych,
przygotowanie publikacji prac badawczych, wydawnictw źródłowych, leksykonów, publikacji o charakterze popularyzatorskim i innych,
opracowanie biogramów osób i rodzin, którzy bezinteresownie ratowali osoby innej narodowości w okresie totalitaryzmów XX wieku,
organizowanie konferencji naukowych, forum, spotkań i dyskusji na wybrane zagadnienia z obszaru badań.

Działalność edukacyjna ma na celu kształtowanie dojrzałych postaw obywatelskich, szczególnie wśród ludzi młodych; rozwijanie dialogu międzyreligijnego i międzynarodowego. Wśród zakładanych form działalności znajdują m.in.

program visiting professors i wykładowców zewnętrznych w ramach zajęć na KUL,
program wymiany studentów między KUL a uniwersytetami w Izraelu,
wspólne projekty upamiętniające życie i męczeństwo osób narodowości żydowskiej i polskiej, angażujące młodzież z Polski i Izraela,
organizacja seminarium dla nauczycieli szkół w Polsce,
organizowanie praktyk studenckich i staży zawodowych,
nauka języka hebrajskiego i jidysz.

Ważnym aspektem działalności Centrum jest medialna edukacja społeczna – upowszechnianie wiedzy i kształtowanie świadomości społecznej poprzez regularne publikacje medialne na temat wyników badań i wydarzeń związanych z działalnością Centrum.

Działalność kulturalna Centrum ma za zadanie przybliżać kulturę żydowską, wzajemne przenikanie się kultur żydowskiej, polskiej i europejskiej poprzez m.in.:

prezentacje filmów dokumentalnych i fabularnych o tematyce żydowskiej i izraelskiej,
spotkań z pisarzami i twórcami kultury, dziennikarzami, wybitnymi historykami i badaczami innych dziedzin,
organizowanie wystaw połączonych z wykładami, których celem będzie pokazanie różnych aspektów kultury żydowskiej, wspólnej historii i martyrologii,
współorganizacja uroczystości rocznicowych upamiętniających ofiary totalitaryzmów,
współpraca z innymi instytucjami i organizacjami w opiece nad miejscami pamięci, cmentarzami, pomnikami architektury,
wykorzystanie nowoczesnych mediów w prezentacji kultury żydowskiej i jej związków z kulturą polską i europejską.

Więcej:

Nabożeństwo w Ostatnią Niedzielę po Epifanii 02.02.2025 r. godz. 10:30 Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie.
Święto Ofiarowania Pańskiego, 02.02.2025 Duszpasterstwo Środowisk Twórczych w Warszawie.
Teszuwa oznacza powrót. Chabad Lubawicz
W tradycji żydowskiej pokuta, skrucha i decyzja o naprawie nazywana jest "teszuwa", hebrajskim słowem tłumaczonym jako „powrót”. Jednym z hebrajskich słów oznaczających grzech jest "chet", co po hebrajsku oznacza „zboczyć z drogi”. Zatem idea pokuty w myśli żydowskiej jest powrotem na ścieżkę prawości.
Powrócić do prawości, czyli dokonać teszuwy można w każdej chwili, ale okres świąteczny, a zwłaszcza Jom Kippur, uważany jest za szczególnie pomyślny czas na to. Proces pokuty, przedstawiony przez Majmonidesa, obejmuje trzy etapy: wyznanie, żal i przysięgę, że nie powtórzy zła. Szczera skrucha, według Majmonidesa, to gdy człowiek ma okazję ponownie popełnić ten sam grzech, lecz nie popełnia. Mówi się, że modlitwa, dobroczynność i post również sprzyjają otrzymaniu przebaczenia Najwyższego.
Według myśli żydowskiej istnieją dwie kategorie grzechu: Grzechy przeciwko B-gu: Wykroczenia rytualne, takie jak łamanie Szabatu lub spożywanie niekoszernego jedzenia.