Ukryte oblicze. Gaon z Wilna – wystawa czasowa od 22 października

Źródło: Żydowski Instytut Historyczny

Przywołujemy postać Gaona Wileńskiego ze względu na jego zasługi dla studiów nad Talmudem oraz z okazji 300. rocznicy urodzin, obchodzonej w 2020 r. Wielki uczony jest przykładem na trwałość związków polsko-litewskich oraz dowodem autorytetu, jakim cieszyli się przedstawiciele społeczności żydowskiej zamieszkującej Rzeczpospolitą.

Po dziś dzień stosuje się metody studiów nad Torą i jej komentarzami, które opracował Gaon Wileński. To dzięki jego działalności pojawiły się dwie ważne koncepcje – jesziwa jako wyższa uczelnia religijna oraz Talmud w układzie, w którym jest także współcześnie studiowany. Gaon do dziś pozostaje jedną z najbardziej tajemniczych i fascynujących postaci judaizmu.

Wystawie towarzyszy bogaty program wydarzeń towarzyszących. Zapraszamy między innymi na spotkania online o kabale, legendach o Gaonie, czy żydowskim Wilnie, a także na bezpłatne oprowadzania po wystawie w wybrane wtorki i niedziele. Po raz pierwszy zaprosimy także do niedostępnych dla zwiedzających przestrzeni Żydowskiego Instytutu Historycznego: pracowni digitalizacji, konserwacji i Biblioteki, gdzie będzie można poznać kulisy pracy muzealników i muzealniczek.

Wystawę "Ukryte oblicze. Gaon z Wilna" będzie można oglądać w siedzibie ŻIH od 22 października 2021 do 27 lutego 2022 roku.

Ukryte oblicze. Gaon z Wilna – wystawa czasowa

Rabin Elijahu ben Szlomo Zalman (1720-1797), znany jako Geniusz (po hebrajsku Gaon) z Wilna, był wyjątkową indywidualnością w dziejach judaizmu. Jako jeden z najwybitniejszych żydowskich uczonych ukształtował nowoczesne studia nad Talmudem i uczestniczył w burzliwych sporach religijnych swojej epoki. Jego sława promieniowała na całą Europę.

Zobacz wydarzenie na Facebooku

Przywołujemy postać Gaona Wileńskiego ze względu na jego zasługi dla studiów nad Talmudem oraz z okazji 300. rocznicy urodzin, obchodzonej w 2020 r. Wielki uczony jest przykładem na trwałość związków polsko-litewskich oraz dowodem autorytetu, jakim cieszyli się przedstawiciele społeczności żydowskiej zamieszkującej Rzeczpospolitą.

Jego metodologia i podejście do źródeł biblijnych wywarły duży wpływ na nauczanie judaizmu w XIX i XX wieku. Po dziś dzień stosuje się metody studiów nad Torą i jej komentarzami, które opracował Gaon Wileński. To dzięki jego działalności pojawiły się dwie ważne koncepcje – jesziwa jako wyższa uczelnia religijna oraz Talmud w układzie, w którym jest także współcześnie studiowany.

„Jego mądrość przewyższyła mądrość kilku wcześniejszych pokoleń” – pisali synowie Gaona, podkreślając, że przez stulecia „nie było nikogo podobnego”. „Jego poziom duchowej inspiracji, pobożności, roztropności i praca nad dotarciem do najgłębszych aspektów i dalekosiężnej znajomości całej Tory będącej obecnie w naszym posiadaniu są niepojęte… Gaon Wileński koryguje ustalenia Szulchan Aruch [podstawowego kodeksu prawa żydowskiego] w setkach miejsc” – napisał rabin Jeszajahu Karelitz.

Jako wyjątkowy mędrzec, Gaon poznał całą literaturę rabiniczną opublikowaną do swojego czasu. Chociaż pozostawał postacią tajemniczą i za życia nie opublikował pism, uczniowie, którzy po jego śmierci wydrukowali jego komentarze do Talmudu, twierdzili, że był źródłem wiedzy dosłownie jak „bijące źródło żywej wody”.

Wystawa w Żydowskim Instytucie Historycznym będzie opowieścią o „geniuszu z Wilna” i jego czasach: podejmowanych przez Gaona próbach stworzenia nowego wzorca pobożności, zażartych dysputach między chasydami a misnagdami, oskarżeniach o mesjańską herezję, pisaniu komentarzy do Talmudu i kabały – księgi żydowskiego mistycyzmu, postawieniu podwalin pod nowoczesne religijne szkolnictwo żydowskie.

Wystawie towarzyszy bogaty program wydarzeń towarzyszących. Zapraszamy między innymi na spotkania online o kabale, legendach o Gaonie, czy żydowskim Wilnie, a także na bezpłatne oprowadzania po wystawie w wybrane wtorki i niedziele. Po raz pierwszy zaprosimy także do niedostępnych dla zwiedzających przestrzeni Żydowskiego Instytutu Historycznego: pracowni digitalizacji, konserwacji i Biblioteki, gdzie będzie można poznać kulisy pracy muzealników i muzealniczek.

Wystawa: Ukryte oblicze. Gaon z Wilna

• Termin: 22.10.2021-27.02.2022
• Organizator: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma
• Kuratorzy: Marta Kapełuś we współpracy z zespołem naukowym
• Zespół naukowy: dr Magdalena Bendowska, dr hab. Jan Doktór, dr hab. Anna Michałowska-Mycielska, dr Larisa Lempertienė, prof. Jurgita Verbickienė
• Teksty na wystawie: dr Magdalena Bendowska, dr hab.. Jan Doktór, dyr. Monika Krawczyk, dr hab.. Anna Michałowska-Mycielska.
• Współpraca: Jakub Bendkowski, Franciszek Bojańczyk, Michał Krasicki, dyr. Monika Krawczyk
• Projekt aranżacji: Aneta Faner
• Opracowanie graficzne: Bartosz Tymosiewicz
• Redakcja: Przemysław Batorski, Marta Wojas
• Tłumaczenie: Zofia Sochańska
• Korekta angielska: Natalia Kłopotek
• Opieka konserwatorska: Violetta Bachur
• Podziękowania: Krzysztof Czajka-Kalinowski, Anna Duńczyk-Szulc, Agnieszka Kajczyk, Alicja Kościan, Grzegorz Kwolek, Ada Małczyńska, Alicja Mroczkowska, Julia Parfiniewicz, Olga Pieńkowska, Jakub Pobocha, Aleksandra Przeździecka–Kujałowicz, Piotr Rypson, Noam Silberberg, Małgorzata Sołtysik, Magdalena Szyszkowska.

Patronat honorowy: Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej

Partnerzy:

• Biblioteka Narodowa
• Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa
• Społeczność Żydowska na Litwie
• Muzeum Gaona w Wilnie
• Litewski Instytut Kultury

Partnerzy medialni:

• TVP Kultura
• TVP Historia
• Histmag.org
• Niezłasztuka.net

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu