Praca i szabat

Źródło: "Tygodnik Powszechny"

Małgorzata Kordowicz 22 marca 2021

W ostatnich rozdziałach Księgi Wyjścia wiele miejsca zajmuje kwestia budowy Przybytku. Mojżesz, zgromadziwszy Dzieci Izraela, przypomina im pokrótce o przestrzeganiu szabatu, po czym relacjonuje z detalami Boże instrukcje dotyczące przenośnej Świątyni. Czy coś wynika z bliskości tych dwóch zagadnień w biblijnym tekście? Po pierwsze, szabatu nie wolno łamać nawet dla tak świętego celu, jakim jest budowanie Przybytku. „Przez sześć dni praca [hebr. melacha] będzie wykonywana...” (Wj 35, 2). Szabat jest pamiątką dzieła Stworzenia, a Stwórca „odpoczął w dniu siódmym od wszelkiej pracy [hebr. melachto = Jego praca], którą wykonywał” (Rdz 2, 2). W szabat należy więc odpoczywać, powstrzymując się od pracy. Ale co oznacza w tym kontekście praca? Talmud wymienia 39 jej kategorii. Melacha to czynność, której wykonanie było konieczne przy budowie Przybytku.

Pierwszych 11 melachot (oranie, sianie, żęcie, zbieranie i snopowiązanie, młócenie, wianie, wybieranie, mielenie, przesiewanie, mieszenie, pieczenie) wiązało się z produkcją barwników do tkanin i przygotowywaniem chleba ofiarnego. Kolejne 13 dotyczyło wytwarzania wełny, z czego pięć pierwszych (strzyżenie, wybielanie, czesanie, farbowanie, przędzenie) – samej przędzy, a osiem (cztery etapy tkania, wiązanie węzła, rozwiązywanie węzła, szycie, prucie) – robienia z niej pokrycia namiotu. Następne siedem czynności (usidlanie, uśmiercanie, obdzieranie ze skóry, garbowanie, liniowanie, wygładzanie, wycinanie) było wykonywanych przy oprawianiu skór zwierzęcych na zewnętrzne pokrycie. Pisano na słupkach, które stanowiły szkielet Przybytku, aby umieszczać je w tym samym układzie przy kolejnym rozstawianiu. W przypadku pomyłki oznaczenie należało zetrzeć i napisać ponownie. Budowanie i burzenie wiązało się z wkładaniem słupków do podstaw i ich wyciąganiem przy kolejnych przenosinach. Ostateczne uderzenie młota wieńczyło dzieło. Tylko jedna melacha została wymieniona w Torze w sposób bezpośredni – mianowicie: rozpalanie ognia. Gaszono i rozpalano przy okazji farbowania i topienia metali. Numer 39 to przenoszenie przedmiotów między terenem publicznym a prywatnym.

Wyżej wymienione czynności noszą nazwę awot melacha – „czynności (prace) wzorcowe”. System melachot nie należy do najprostszych. Warto się jednak z nim zapoznać, gdyż – jak powiada rabin Chija syn Aby w imieniu rabina Jochanana: „Kto właściwie obchodzi szabat, nawet gdyby popełnił grzech bałwochwalstwa, jak pokolenie Enosza, jest mu wybaczone – jak jest napisane u Izajasza (56, 2): »Szczęśliwy śmiertelnik [enosz]… strzegący szabatu przed łamaniem go [mechalelo]« – nie czytaj mechalelo, tylko machul lo (jest mu wybaczone)”. ©