Bo każdy miał imię....

Źródło: Fundacja Rodziny Popielów „Centrum”

Fundacja Rodziny Popielów „Centrum” powstała w 2018 roku z inicjatywy Dariusza Popieli, sportowca, olimpijczyka, medalisty mistrzostw Świata i Europy, wieloletniego reprezentanta Polski w kajakarstwie slalomowym. Głównym celem Fundacji jest realizacja projektu „Ludzie, nie liczby” - imiennego upamiętnienia ofiar Zagłady oraz propagowania wiedzy i przywracania pamięci o mniejszościach narodowych, etnicznych i religijnych zamieszkujących tereny Polski w ujęciu historycznym i współczesnym. Jako członkowie i członkinie Fundacji chcemy inspirować i wspierać działania na rzecz rozwoju tolerancji i poszanowania godności ludzkiej. Bardzo ważne jest dla nas także wspieranie i promowanie inicjatyw mających na celu rozwój intelektualny, kulturowy, społeczny, w tym działań na rzecz zwiększenia aktywności fizycznej społeczeństwa i rozwoju sportu kwalifikowanego. Jednocześnie pozostajemy zaangażowani w działalność charytatywną, którą członkowie zarządu Fundacji realizują od lat a teraz postanowili połączyć siły w celu zwiększenia efektywności pomocy.

Upamiętnienie Żydów z Krościenka nad Dunajcem

Przystępując do projektu nie wiedziałem nic na temat lokalnej społeczności. W trakcie prac dotarło do mnie, że zagładę przeżyło 8 mężczyzn. 17 czerwca udało się ugościć potomków rodzin, co było niezwykle wzruszającym doświadczeniem. Na koniec Pan Koterba - świadek tamtych wydarzeń - przywołał pamięć tamtych tragicznych dni w pełnej emocji, osobistej historii. „Ziemio nie kryj mojej krwi iżby mój krzyk nie ustawał” cytat z Księgi Hioba przykuwa teraz wzrok odwiedzających cmentarz w Krościenku nad Dunajcem, a pod nim 256 imion i nazwisk ludzi. Bo to o ludzi chodzi, nie liczby!

17 czerwca 2018 w Krościenku nad Dunajcem po raz pierwszy od 76 lat odczytaliśmy imiona i nazwiska 256 mieszkańców zamordowanych przez okupanta w 1942 roku. W obecności władz gminnych, władz wojewódzkich, powiatowych, przedstawicieli Rabina Schudricha, przedstawicieli AJC, JCC, mieszkańców, młodzieży szkolnej, grona pedagogicznego, duchownych Rabina Aviego Baumola oraz księdza Krzysztofa Kutka którzy poprowadzili modlitwy, rodzin potomków Susskind z Australii oraz Neugroschel ze Stanów Zjednoczonych, które odsłoniły pomnik - pamięć została przywrócona. Syn Salomona Susskinda wysypał na masowy grób ziemię z Erec Israel i odmówił modlitwę - to symboliczny pochówek dla bestialsko zamordowanych. To momenty, o których mogłem tylko marzyć.

Upamiętnienie Żydów z Grybowa

W dniu 20 sierpnia 1942 roku rozegrała się największa tragedia w historii Ziemi Grybowskiej. Okupant niemiecki, w ramach Akcji Reinhardt, przystąpił do likwidacji grybowskiego getta, w którym zgromadzonych było około 2000 osób w tym Żydzi z Grybowa, przesiedleńcy z wielu okolicznych wsi, a także uzdrowisk jak Krynica-Zdrój i Muszyna. 360 osób rozstrzelano w pobliskiej wsi Białej Niżnej. Pozostałych popędzono pieszo do Nowego Sącza, a następnie koleją przetransportowano do obozu Zagłady w Bełżcu, gdzie zginęli w komorach gazowych.

3 listopada 2019 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika nacmentarzu żydowskim w Siołkowej/Grybów. W tym podniosłym wydarzeniu udział wzięli mieszkańcy oraz goście: Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, Rabin Avi Baumol, Rabin Boaz Gadka, Ksiądz Prałat Ryszard Sorota, Potomkowie Rodzin, którzy przybyli z Polski, USA, Izraela, Czech, Prezes Gminy Wyznaniowej Tadeusz Jakubowicz, Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec dr Michael Gross, Przedstawicielka BRPO Dyrektor Barbara Imołczyk, Burmistrz Piotr Fyda, Wójt Jacek Migacz , Joanna Fikus SŻIH, Halaczek Forum Dialogu Elżbieta, Marcin Chorzewski AJC, Monika Magenheim Gmina Wyznaniowa Żydowska, Przedstawiciele władz samorządowych regionu, Eksperci Komisji Rabinicznej ds. Cmentarzy Aleksander Schwarz, Filip Szczepański, przedstawiciele zaprzyjaźnionych fundacji „Zapomniane” oraz „Pamięć Treblinki”. Bardzo ważny był udział szkół z pocztami sztandarowymi SP Siołkowa, SP 1 Grybów, LO Grybów oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy za co bardzo dziękujemy. Efekty Projektu.

GRYBÓW 3.11.2019 Uroczystość trailer. autor: Jakub Stoszek

Po 77 latach na uroczystości przywołaliśmy 1774 ofiary z imienia i nazwiska. Wszystkich upamiętniliśmy na naszym pomniku. Ugościliśmy potomków oraz zorganizowaliśmy uroczyste spotkanie rodzin, pierwsze po wojnie. Uporządkowaliśmy cmentarz, odnaleźliśmy dwa masowe groby, które odpowiednio zabezpieczyliśmy i upamiętniliśmy pomordowanych pomnikiem „Macewą Pamięci”, wykonaliśmy ścieżkę prowadzącą przez cały cmentarz odpomnika ofiar Zagłady do masowych, grobów, wykonaliśmy i zainstalowaliśmy tablice edukacyjne. Dziękujemy wszystkim zaangażowanym w projekt. Projekt wsparło ponad 120 osób z kraju i ze świata. Wyrazy szczególnego uznania dla złotych darczyńców: Michała Rusieckiego, Howarda Ungera, Sida Blauera. Każdemu kto zaufał naszej fundacji z całego serca dziękujemy.

Jolanta Kruszniewska

– absolwentka polonistyki i judaistyki UJ, a obecnie doktorantka Wydziału Historycznego UJ. Wśród licznych zainteresowań badawczych (takich jak historia galicyjskich Żydów w XIX w., procesy asymilacji i akulturacji, wielojęzyczna prasa żydowska, hebrajskie inskrypcje nagrobne), zajmująca się też mikrohistorią rodzinnego regionu, ze szczególnym uwzględnieniem historii i kultury Żydów grybowskich.Z zamiłowaniem poświęca się też swoim pasjom: fotografii i kaligrafii.

Upamiętnienie Żydów z Czarnego Dunajca.

W Czarnym Dunajcu kilkuset żydowskich mieszkańców tej miejscowości i okolic oraz więźniów obozu pracy „Hobag” stało się ofiarami Zagłady. 20 sierpnia 1942 roku rozegrała się największa tragedia na tej ziemi. Okupant niemiecki w ramach akcji Reinhardt przystąpił do likwidacji społeczności żydowskiej regionu Podhala. Na miejscu rozstrzelano część mieszkańców, a resztę wywieziono do Nowego Targu, skąd w bydlęcych wagonach przetransportowano wraz z pozostałymi Żydami z Podhala do obozu zagłady w Bełżcu, gdzie zginęli w komorach gazowych.

Zespół ludzi projektu LNL z Czarnego Dunajca:

Anna Staszel, Michał Szaflarski, Wojtek Glowacz, Karolina Głowacz,

Jagna Bukowska-Ziółko, Rut Kurkiewicz-Grocholska, Szymon Grocholski, Ida Grocholska, Małgorzata Głowacz, Grzegorz Głowacz, Karolina Panz, Wojciech Panz, Marta Mazik, Ania Hornowska, Wojtek Szumowski, Przemek Jaskierski.

Złoci darczyńcy: Howard Unger i Michał Rusiecki

Srebrni darczyńcy:Jadzia Popiela, Magdalena Góralczyk, Avi Susskind

Oraz ponad 150 osób z kraju i ze świata.

Dzięki Państwa wsparciu i aktywności wspólnie zrealizowaliśmy 3 pomniki. Pomnik centralny z 494 imionami i nazwiskami ofiar oraz dwa pomniki na zbiorowych grobach (białe macewy). Odszukaliśmy i zabezpieczyliśmy 4 zbiorowe groby. Odnaleźliśmy poza cmentarzem macewy, które poddane zostały renowacji. Zbudowaliśmy lapidarium w miejscu odkrycia ruin domu przedpogrzebowego z pomnikiem menorą pamięci. Ogrodziliśmy cmentarz wspólnie z fundacją Rodziny Nissenbaumów. Zbudowaliśmy również ścieżki z kamienia piaskowca. Zainstalowaliśmy system monitoringu, a teren cmentarza został oświetlony. Zorganizowaliśmy pierwszy spacer śladami Żydów Czarnego Dunajca, zwiedzanie synagogi.