Uroczystość na odnowionym cmentarzu ofiar Holokaustu w Wolbromiu – 25 stycznia 2021

Źródło: IPN Kraków

Staraniem Oddziału IPN w Krakowie i Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego odnowiono cmentarz wojenny ofiar Holokaustu w Wolbromiu, gdzie spoczywają Żydzi zamordowani we wrześniu 1942 r. przez Niemców. 25 stycznia 2021 r. odbyła się uroczystość z udziałem zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy.

25 stycznia 2021 r., na dwa dni przed Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu, na cmentarzu wojennym ofiar Holokaustu w lesie przy ul. Skalskiej w Wolbromiu odbyła się uroczystość, w której wzięli udział m.in. wojewoda małopolski Łukasz Kmita, burmistrz Wolbromia Adam Zielnik oraz przewodniczący Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Katowicach i Krakowie – Włodzimierz Kac i Tadeusz Jakubowicz.

– Zbieramy się w miejscu, które nie jest zwyczajnym cmentarzem wojennym. To są doły śmierci, do których wrzucono ciała brutalnie mordowanych żydowskich obywateli Rzeczypospolitej. (...) Chcemy, aby to było miejsce pamięci, łączące wszystkich obywateli, niezależnie od narodowości i wyznania, łączące w zadumie nad bestialstwem oprawców, w potępieniu wszystkich zbrodniczych i totalitarnych ideologii – mówił do zebranych zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma.

IPN reprezentowali ponadto dyrektor oddziału w Krakowie dr hab. Filip Musiał i naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN dr Maciej Korkuć, a Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce Adam Klimek. Modlitwy za zmarłych poprowadzili rabin Kuba Lewinger i ks. Włodzimierz Wiecha, proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Wolbromiu.

Przedstawicielom Zespołu Szkół w Wolbromiu oraz miejscowego Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego przekazano akty powierzenia opieki nad cmentarzem wojennym Ofiar Holokaustu w Wolbromiu.

Cmentarz Wojenny ofiar Holokaustu w Wolbromiu

Cmentarz Wojenny ofiar Holokaustu w Wolbromiu obejmuje trzy zbiorowe doły śmierci, do których wrzucono ponad pół tysiąca ludzi zamordowanych przez Niemców w lesie przy ul. Skalskiej. Większość z ofiar to żydowscy obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, zamordowani podczas akcji likwidacji getta utworzonego w mieście przez niemieckich okupantów w 1941 r. Stłoczono tam Żydów z Wolbromia i okolic, a także część osób przesiedlonych z Krakowa.

Operację wymordowania ludności wolbromskiego getta Niemcy zorganizowali we wrześniu 1942 r. Większość żydowskich mieszkańców została wywieziona do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. Tak jak w przypadku innych gett ludzi starszych, chorych i nie nadających się do transportu, organizatorzy zbrodni mordowali na miejscu. Na miejsce zbrodni wybrali las znajdujący się obecnie przy wjeździe do Wolbromia od strony Skały i Krakowa. Szacuje się, że mogiły kryją szczątki około 600 zamordowanych mężczyzn, kobiet i dzieci.

W okresie PRL trzy zbiorowe mogiły zostały pokryte betonem. Umieszczono na nich kilka inskrypcji. Mogiły te – położone w środku lasu – pozostawały przez dekady zaniedbane i zniszczone. W środku jednej z nich wyrosło duże drzewo, które rozsadzało beton. Inskrypcje stały się nieczytelne.

Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie zwróciło się do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego z propozycją współfinansowania kompleksowego remontu tego miejsca, będącego cmentarzem wojennym. Urząd uznał to za jedno z priorytetowych działań w latach 2019-2020. Całość dołów śmierci, za zgodą Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, została pokryta grubymi płytami z granitu. Wykuto nowe inskrypcje, częściowo odnowiono wcześniejsze. Nadleśnictwo Olkusz przeprowadziło wycinkę drzew i krzewów zagradzających dojście do mogił. Wykonano nowe ogrodzenie. Miasto Wolbrom zapewniło odpowiednie oznakowanie drogowe informujące o cmentarzu.

IPN oraz Małopolski Urząd Wojewódzki od lat współpracują w realizacji remontów mogił żołnierzy oraz cywilów poległych i zamordowanych w czasie zniewolenia Polski. Działania te będą kontynuowane także w 2021 r.