Cmentarz żydowski w Sopocie

esopot.pl

Ludność żydowska sprowadziła się do Sopotu w połowie XIX wieku. Nim jednak na terenie miasta powstała gmina wyznaniowa, a wraz z nią cmentarz i synagoga, sopoccy Żydzi przynależeli do gminy wyznaniowej w Wejherowie. Do czasu powstania cmentarza przy Große Katzerstraße (dzisiejsza ul. Malczewskiego) zmarłych grzebano w Bolszewie w powiecie wejherowskim. Przełomem okazał się rok 1913.

Jak przyjmują badacze, to najprawdopodobniej wtedy utworzono cmentarz żydowski na Wzgórzu Lisim w Sopocie. Pierwsza wzmianka o obiekcie pojawia się jednak zacznie później - w 1922 r. Dokument kartograficzny z tamtego czasu poświadcza istnienie nekropolii w sąsiedztwie cmentarza katolickiego i ewangelickiego.

Obszar o powierzchni ponad 0,5 ha funkcjonował jako miejsce pochówku nieprzerwanie do 1939 r., jednak już od 1933 r. społeczność żydowska stopniowo opuszczała Sopot ze względu nasilające się represje ze strony nazistów. Cmentarz oficjalnie zamknięto w 1945 r.

Z biegiem lat nekropolia padała ofiarą kolejnych aktów wandalizmu. Postępująca dewastacja odbiła się na macewach, ogrodzeniu, elementach dekoracyjnych czy lapidarium znajdującym się na końcu alei przecinającej cmentarz.

Wchodząc na teren nekropolii, przechodzi się przez bramę zwieńczoną hebrajskim napisem Ze Szaar L'Adonaj - Oto jest brama do Boga.Tarasowy układ nagrobków, a także usytuowanie cmentarza na wzgórzu nadaje przestrzeni wymiar symboliczny. Po przejściu przez bramę człowiek wnosi się, tak jakby zbliżał się do Boga.

W 1983 r. obiekt został wpisany do rejestru zabytków. Wtedy też przeprowadzono rewaloryzację ze środków konserwatorskich, miasta Sopotu oraz Fundacji Rodziny Nissenbaumów.

Wśród osób pochowanych na sopockim cmentarzu znaleźli się m.in. przedstawiciele znanych gdańskich rodzin żydowskich: Biełousów, Fridmanów i Dancingerów.