Przy Pomniku Szmula Zygielbojma

Przy Kamieniu Pamięci Szmula Zygielbojma wspomnijmy kilku ludzi kultury – muzyków, poetów, aktorów.

Ludwik Holcman lat 53, skrzypek, do 1939 był solistą Filharmonii Warszaw-skiej. Podczas wojny światowej znalazł się w getcie warszawskim, gdzie grał w Żydowskiej Orkiestrze Symfonicznej oraz na ulicy. W sierpniu 1942 wraz z innymi członkami orkiestry został wywieziony do obozu zagłady w Treblince, gdzie zginął.

Teodor Reiss lat 32, muzyk i skrzypek, grał w orkiestrze Filadelfijskiej, przed wybuchem wojny wrócił do Polski; w getcie grał w orkiestrze; pracował w policji żydowskiej. I wraz z policjantami z getta został wysłany do Treblinki.

Artur Gold, lat 45, w 1922 roku wraz ze swym kuzynem Jerzym Petersburskim założył zespół jazzowy, który szybko zdobył sobie dużą popularność. Wspólnie prowadzili też orkiestry, które występowały w teatrzyku Qui Pro Quo (1922) oraz w lokalu Adria (1931–1939). W latach 30-tych współpracował z firmą fonograficzną Odeon, dla której nagrał kilka płyt. Zanim zginął w Treblince, grał tam w obozowej orkiestrze.

Henryka Łazowertówna lat 33, poetka. Współpracowała z czasopismami literackimi "Droga" i "Plon". Od 1935 należała do warszawskiego oddziału Związku Zawodowego Literatów Polskich. W getcie opisywała losy ludności żydowskiej walczącej o przeżycie i skazanej na zagładę. Mimo ciężkich warunków nadal tworzyła, napisała m.in. poemat "Mały szmugler", współpra-cowała też z Oneg Szabat; zginęła w Treblince razem z matką.

Krysia Orlińska lat 9, mieszkała na Wielkiej 14, w getcie na Elektoralnej 30 m. 4. Dziewczynka grała w teatrze i w filmie, m.in. w "Znachorze", uważana była za polską Shirley Temple. W czasie wojny ukrywała ją po aryjskiej stro-nie kochająca opiekunka, pani Bronia. W ostatnich dniach przed likwidacją dzielnicy żydowskiej matka zażądała od pani Broni przyprowadzenia Krysi do getta. Nie mogła już dłużej znieść rozłąki z dzieckiem. Pani Bronia przypro-wadziła Krysię za mur i została tam razem z nimi – wszystkie trzy zostały wywiezione do Treblinki.