Coroczny Marsz Pamięci, upamiętniający zamordowanych mieszkańców getta warszawskiego

Źródło: Żydowski Instytut Historyczny

Zobacz wydarzenie na Facebooku

80 lat temu w okupowanej Warszawie Niemcy rozpoczęli tak zwaną „Grossaktion” – wielką deportację Żydów do obozu zagłady w Treblince.

Od 22 lipca do 21 września 1942 roku na Umschlagplatz – placu przeładunkowym przy ulicy Stawki, skąd wyruszały transporty do komór gazowych – w przepełnionych pociągach jadących do obozu i w samej Treblince zamordowali blisko 300 tysięcy Żydów. W Marszu Pamięci 22 lipca 2022 jak co roku oddamy hołd ofiarom wielkiej deportacji. W szczególny sposób wspominać będziemy żydowskich uchodźców i przesiedleńców z miast i miasteczek okupowanej Polski i Europy, którzy zmarli w getcie warszawskim z powodu głodu i chorób lub zostali zgładzeni w Treblince latem 1942 roku.

Co czwarta osoba w „dzielnicy zamkniętej” została przymusowo przesiedlona z miast takich jak Łódź, Płock, Sochaczew, Sierpc, Góra Kalwaria, Piaseczno, a także Berlin czy Hamburg. Uchodźcy żyli w najgorszych warunkach i jako pierwsi zostali wysłani do Treblinki.

Marsz wyruszy 22 lipca br. o godz. 18:00 spod pomnika Umschlagplatz w Warszawie (ul. Stawki 10, róg Dzikiej) i przemierzy symboliczną trasę „od śmierci do życia”, która zakończy się na ul. Stare Nalewki – to tam przed wojną znajdowało się centrum żydowskiej Warszawy.

Harmonogram Marszu Pamięci 22 Lipca 1942:

• -18:00 – uroczyste rozpoczęcie wydarzenia przy pomniku Umschlagplatz (ul. Stawki 10, róg Dzikiej), następnie podążymy ulicami: Stawki, Andersa, chodnik wzdłuż parku Krasińskich, ul. Stare Nalewki. Mapka w załączniku.
• -Ok. 18:45-19:00 – rozpoczęcie koncertu na ul. Stare Nalewki. Instalację muzyczną „Stoimy pod murami getta z opuszczonymi ramionami" przygotował Michał Pepol we współpracy ze Sławą Przybylską. Teksty w jidysz przeczytała Bella Szwarcman-Czarnota.
• -19:30 – zakończenie Marszu na ul. Stare Nalewki. Zachęcamy do oglądania wystawy plenerowej Przesiedleni. Czternaście historii z warszawskiego getta, zaprojektowanej przez Jana Strumiłłę i poświęconej, podobnie jak koncert, uchodźcom i przesiedleńcom w getcie warszawskim.

Zwieńczeniem Marszu będzie koncert przygotowany przez wiolonczelistę i aranżera Michała Pepola we współpracy ze Sławą Przybylską, legendą polskiej sceny muzycznej. Jak co roku uczestnicy Marszu będą nieść symboliczne Wstążki Pamięci, z imionami zamordowanych przesiedleńców i uchodźców żydowskich. Na ul. Stare Nalewki stanie wystawa plenerowa poświęcona ich pamięci, zaprojektowana przez Jana Strumiłło, którą będzie można oglądać do 1 września. Wokół instalacji zaplanowaliśmy wydarzenia towarzyszące – szczegóły podamy wkrótce.

W 2022 roku mija 80 lat od rozpoczęcia akcji „Reinhardt” – planu ludobójstwa polskich Żydów, przygotowanego i przeprowadzonego przez nazistowskie Niemcy. Do zakończenia akcji w listopadzie 1943 roku Niemcy zamordowali blisko 2 miliony Żydów z Generalnego Gubernatorstwa, okręgu białostockiego i innych krajów Europy: Czech, Moraw, Słowacji, Grecji, Macedonii, Niemiec, Austrii.

Głównymi ośrodkami zagłady były obozy – Bełżec, Sobibór, Treblinka i Majdanek – w których mordowano za pomocą gazu. Tysiące Żydów zostały zastrzelone także na ulicach gett oraz zmarły z braku wody i powietrza podczas transportów. W wyniku akcji „Reinhardt” przestała istnieć większość dużych społeczności żydowskich w okupowanej Polsce.

Organizator:

• Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma

Patronat Honorowy:

• Patronat Honorowy nad obchodami 80. rocznicy zagłady Żydów w ramach niemieckiej Akcji „Reinhardt" objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda

Patronat Honorowy Prezydenta m.st. Warszawy

Partnerzy:

• Centrum Taubego
• Forum Dialogu
• Hillel Warszawa
• Mazowiecki Instytut Kultury
• Muzeum Getta Warszawskiego
• Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce

Patronat Medialny:

• Jet Line
• Program II Polskiego Radia
• Rzeczpospolita
• Ströer
• TVP Kultura
• Wirtualna Polska

Finansowanie:

• Projekt pn. „Organizacja wydarzeń Marsz Pamięci i upamiętnienie Zagłady w Treblince” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
• Opracowanie zbiorów jest finansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy

Opowieści przesiedleńców w getcie warszawskim. Przedstawiamy cykl mikrosłuchowisk na Marsz Pamięci 22 Lipca 1942

Autor: Żydowski Instytut Historyczny
Co czwarta osoba w warszawskiej „dzielnicy zamkniętej” została przymusowo przesiedlona z miast takich jak Łódź, Płock, Sochaczew, Sierpc, Góra Kalwaria, Piaseczno, a także Berlin czy Hamburg. Uchodźcy i przesiedleńcy żyli w najgorszych warunkach i jako pierwsi zostali wysłani do Treblinki. Podczas II wojny światowej członkowie grupy Oneg Szabat zbierali dla Archiwum Ringelbluma relacje przesiedlonych i uciekinierów. Dziś mogą Państwo usłyszeć ich opowieści w interpretacji wybitnych aktorów.

Opowieści uchodźców i przesiedleńców w getcie warszawskim czytają Mirosław Haniszewski, Magdalena Lamparska, Łukasz Lewandowski, Maria Maj i Dominika Ostałowska. Reżyserowała Agnieszka Olsten, za dźwięk odpowiada Andrzej Brzoska, laureat Fryderyka, a nagrywaliśmy między innymi w słynnym studio S7 Polskiego Radia, w którego ścianach brzmią powieści radiowe „Matysiakowie” i „W Jezioranach”.

Co czwartek przed Marszem Pamięci 22 Lipca 1942 i w kolejnych tygodniach, wspominając wielką deportację z getta warszawskiego, będziemy prezentować kolejny fragment cyklu na naszym profilu na Facebooku i YouTube. Zachęcamy do podłączenia słuchawek w czwartki o 18:00!

1. Historia Sary Widawskiej | Marsz Pamięci 22 lipca 1942 | miniatura radiowa

„W Konstantynowie dali nam godzinę czasu na spakowanie rzeczy, a przecież przez godzinę nic nie można zrobić, wsiedliśmy na furę, dalej do Łowicza. (...) Rozpoczęły się złe czasy.”

Występują: Maria Maj, Magdalena Lamparska
Reżyseria: Agnieszka Olsten
Realizacja dźwięku: Andrzej Brzoska
Wybór tekstów z Archiwum Ringelbluma: Marta Janczewska
Wykorzystano fragment utworu z płyty "Berjozkele" w wykonaniu Oli Bilińskiej

2. Historia Abramka Cyglera | Marsz Pamięci 22 lipca 1942 | miniatura radiowa

„Jestem już przy łóżku piaseczyńskiego przesiedleńca. To jest Abramek Cygler. Przybył z punktu dla przesiedleńców z Piaseczna. Chcę zobaczyć twarz. Niemożliwe. Kołdra naciągnięta na głowę.”

Występuje: Dominika Ostałowska
Autorka: Agnieszka Olsten
Wybór tekstów z Archiwum Ringelbluma: Marta Janczewska