Paweł P. Reszka finalistą Nike
Polacy przez całe dekady przekopywali obozy zagłady w poszukiwaniu złota
04/10/2020 | Na stronie od 05/10/2020
Paweł Piotr Reszka, dziennikarz i reportażysta (Fot. Mateusz Skwarczek / Agencja Gazeta)
Jędrzej Słodkowski
Paweł Piotr Reszka jest jednym z siedmiorga finalistów Nagrody Literackiej "Nike" 2020. Jury wyróżniło jego reportaż "Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota".
Płuczki to doły, które na bagnach w pobliżu obozu zagłady w Sobiborze wykopywano po to, by przepłukać w nich wydobyte wcześniej szczątki pomordowanych Żydów. Tak mieszkający w okolicy Polacy bogacili się na złotych zębach czy biżuterii.
– Dotarłem do akt sądowych z przełomu lat 50. i 60., w których można na przykład zobaczyć i przeczytać o tysiąc pięciuset metrach rozkopanego obozu w Bełżcu, gdzie są fotografie płuczek i sit. Znalazłem zapisy wizji lokalnych przeprowadzonych przez prokuraturę, teksty prasowe opisujące proceder – mówi reporter. – Płuczki i szukanie złota wśród zwłok ofiar Zagłady naprawdę miały miejsce.
I dodaje: – Wbrew temu, co mówiono przez lata, skala procederu była bardzo duża. Z relacji jednego z kopaczy zatrzymanego na początku 1960 r. wynika, że kiedy przyjechał do Sobiboru szukać złota, na miejscu pracowało czterdzieści osób, w dużej mierze z leżącej obok wsi Żłobek. Milicja robiła obławy, aresztowała ich. To byli ojcowie rodzin, ludzie, którzy wcześniej nie mieli konfliktu z prawem i którzy uznali, że skoro nikt nie pilnuje, to wolno iść do obozu zagłady i wykopywać zwłoki. Nie było to zjawisko chwilowe, teren Sobiboru był na przykład rozkopywany jeszcze w połowie lat 80. Wciąż pojawiały się nowe doły. 35 lat po wojnie.
Autor zaznacza: – „Płuczki” nie są opowieścią o narodzie. Napisałem o konkretnych osobach w konkretnych sytuacjach i w konkretnych miejscu. A o tym trzeba rozmawiać.
Paweł Piotr Reszka – rocznik 1977 – jest dziennikarzem i reportażystą, z wykształcenia historykiem. Przez lata pracował w lubelskiej redakcji „Wyborczej”, dziś – w „Dużym Formacie”. Jego książka „Diabeł i tabliczka czekolady” została w 2016 r. wyróżniona Nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki. „Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota” znalazły się w finale Nagrody Literackiej „Gdynia”, Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”.
Czy Paweł P. Reszka zostanie laureatem Nike 2020, okaże się w niedzielę 4 października. Zapraszamy do oglądania transmisji.