XXVI Dzień Judaizmu w Poznaniu

17/01/2023 | Na stronie od 13/01/2023

XXVI Dzień Judaizmu w Poznaniu - plakat

Przejście Pana: „dzisiaj wychodzicie” (Wj 13,4)

Poznań, 07 – 18 stycznia 2023

Źródło: Stowarzyszenie COEXIST

PROGRAM

7 stycznia, sobota, godz. 19.00

11 stycznia, środa, godz. 18.00

  • Na spotkanie w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej zaprasza przewodnicząca Alicja Kobus
  • Gmina, Synagoga, ul. Stawna 10
  • Cmentarz żydowski, ul. Głogowska 26a

12 stycznia, czwartek, godz. 12.30

  • Wspólna modlitwa chrześcijan i Żydów przy grobie rabina Akivy Egera Cmentarz żydowski, ul. Głogowska 26a
  • Spotkanie w Izbie Pamięci rabina Akivy Egera
  • Rabin Akiva Eger- życie uczonego przywódcy gminy w trudnych czasach – wykład prof. Rafała Witkowskiego (UAM)
  • Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu, ul. Głogowska 26

13 stycznia piątek

14 stycznia, sobota godz. 11.45

  • Krakowski Salon Poezji: „Milczą miliony milczeń” – wiersze Jerzego Ficowskiego czyta Adam Ferency
  • Małgorzata Marciniak – wibrafon
  • Wybór i wprowadzenie: prof. Wiesław Ratajczak UAM
  • Teatr Muzyczny w Poznaniu, ul. Niezłomnych 1e

    Charakterystyczny polski aktor filmowy i teatralny, który w ostatnim czasie zasłynął na szeroką skalę z roli kamerdynera Konrada w sitcomie „Niania” i detektywa Marcela w „Złotopolskich” . Ma na swoim koncie wiele znakomitych ról teatralnych i filmowych, a duża część wykreowanych przez niego postaci to czarne charaktery. Taka właśnie rola – rosyjskiego śledczego – w „Kanalii” (1990) Tomasza Wiszniewskiego przyniosła mu nagrodę za pierwszoplanową rolę męską na FPFF w Gdyni.

godz. 12.00

  • Spacer po Trakcie: Szlakiem Dziedzictwa Żydowskiego
  • Przewodnik: Maksym Kempiński
  • Start: ul. Szewska/Dominikańska. Zakończenie: plac Wolności
  • Poznańskie Centrum Dziedzictwa. Wstęp wolny

15 stycznia, niedziela godz. 18.00

  • Koncert: YIDDISH Tango
  • Tango Attack & Olga Avigail Mieleszczuk (Jerozolima)
  • Teatr Nowy, Scena Nowa, ul. J.H. Dąbrowskiego 5 (bilety)
  • Występują: Olga Avigail – wokal oraz Tango Attack: Hadrian Tabęcki – pianino; Grzegorz Bożewicz – bandoneon; Piotr Malicki – gitara

    Przedwojenna Warszawa, współczesne Jerozolima. W płomiennym rytmie tanga i aż czterech językach: polskim, jidysz, hebrajskim i ukraińskim. Przed Państwem wieczór wypełniony żydowskim tangiem naszej stolicy z dawnych lat w nowoczesnych aranżacjach, inspirowanych tangiem argentyńskim. Występ muzyczny ukaże fenomen przedwojennego tanga jako owoc splotu pierwiastków słowiańskich i żydowskich. Znakomita większość tang została napisana przez polskich twórców żydowskiego pochodzenia. Dzięki temu dochodziło do twórczej wymiany między polskojęzyczną kulturą popularną Warszawy i jej odpowiednikiem w języku jidysz, która miała swój rozbudowany obieg rozrywkowy. Na koncercie zabrzmi również nuta chasydzka oraz hebrajski poemat religijny. Muzyce towarzyszą wizualizacje.

16 stycznia, poniedziałek, godz. 18.00

  • Maciej Płaza, „Golem” (fragmenty)
  • Czytanie sceniczne w wykonaniu aktorów Teatru Nowego
  • Opieka reżyserska: Michał Pabian
  • Obsada: Malina Goehs, Maria Rybarczyk, Jan Romanowski
  • Inspicjentka: Agnieszka Rydellek
  • dyskusja z udziałem prof. Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany (UAM) i prof. Wiesława Ratajczaka (UAM)
  • Prowadzenie: Michał Pabian (Teatr Nowy)
  • Teatr Nowy, ul. J.H. Dąbrowskiego 5

    Maciej Płaza sięgnął po postać golema, wywodzącą się z tradycji żydowskich, która od wieków rozpala wyobraźnię. Nie tylko w poprzez chasydzkie legendy, ale również w literaturze jidysz czy powszechnej kulturze popularnej. Ten człekokształtny stwór, pozbawiony jest duszy. Płaza przywołał jego postać, by zanurzyć czytelnika w świecie sztetla na Podolu z początku XX wieku. W tym niezwykłym sztetlu pojawia się głuchy i utykający młodzieniec – Rafael. Dla jednych jest przybłędą i głupkiem, dla innych zaś jest zasiedlonym przez demony kształtem ludzkim. Ów młodzieniec wpada w wir historii zła między gojami i Żydami. Autor powieści, w niezwykły sposób miesza wątki kabalistyczne i mesjańskie, które wpisuje w realistyczny obraz kultury i tradycji chasydzkiej. W Golemie czuć powiew świata z prozy chociażby Singera, który jednak w fikcyjnych Liściskach nabiera nowego kształtu dzięki wyjątkowej stylizacji prozaicznej. Płaza sięga do żydowskiej tradycji bez ukierunkowanych pytań i czeka, aż ten świat go pochłonie. Jego „Golem” jest zapisem minionego i przestrogą przed oczekiwanym … Maciej Płaza za powieść „Golem” został nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” 2022.

    Więcej: Księgarnia ZNAK - Maciej Płaza: Golem, Audiobook, Rozdz. 1

17 stycznia, wtorek, godz. 19.00

18 stycznia środa, godz. 17.00

  • Nagroda „Menora Dialogu” dla prof. Stanisława Krajewskiego i Moniki Krajewskiej „za zbliżanie ludzi, kultur, religii i narodów” przyznawana przez Stowarzyszenie COEXIST i Fundacje SIGNUM
  • Laudacje: Zbigniew Nosowski (Polska Rada Chrześcijan i Żydów)/link dodany 22.01.2023/ Rabin Stas Wojciechowicz (Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie)
  • Prowadzenie: ks. dr Jerzy Stranz (Stowarzyszenie Coexist)
  • Akademia Lubrańskiego, ul. Jana Lubrańskiego 1

Stanisław Krajewski profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się logiką matematyczną i filozofią matematyki, a także filozofią judaizmu i dialogiem międzyreligijnym. Od początku aktywnie uczestniczy w obchodach Dnia Judaizmu. Współzałożyciel Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej, Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów (której współprzewodniczącym jest od początku). Wieloletni członek Międzynarodowej Rady Chrześcijan i Żydów (ICCJ), członek zespołu opracowującego wystawę w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Autor książek, m.in.: „54 komentarze do Tory dla nawet najmniej religijnych pośród nas”, „Tajemnica Izraela a tajemnica Kościoła”; „Co zawdzięczam dialogowi międzyreligijnemu i chrześcijaństwu”.

Monika Krajewska zajmuje się sztuką żydowską. Autorka albumów fotograficznych, a także licznych wystaw, odczytów i warsztatów m.in. w Polsce, USA, Izraelu. Badając mowę symboli, poznała różne obszary sztuki żydowskiej, w tym dawną wycinankę. Wycinanki tworzy od ponad 20 lat. Niektóre jej prace, zwłaszcza mizrachy (tablice na wschodnią ścianę), są bliskie tradycyjnej formie, inne – jak cykle „Tatry i Psalmy”, „Płonący” czy „Dybuk” – są własną interpretacją żydowskich tekstów i symboli. Łączy też wycinankę z kolażem, frotażem, fotografią. Jako edukatorka prowadzi wykłady o tradycji żydowskiej w sztuce oraz warsztaty, m.in. na festiwalach kultury żydowskiej i w Centrum Kultury Jidysz w Warszawie. Shalom.

Koncert kameralny piosenki żydowskiej

  • Jakub Herford — vocal, Maciej Strzałkowski – piano
  • Akademia Lubrańskiego, ul. Jana Lubrańskiego 1

Program:

  1. Gdzie ty byłeś muz: Leopold Kozłowski, słowa: Jacek Cygan
  2. Zaśpiewaj mi piosenkę muz: Leopold Kozłowski, słowa: Jacek Cygan
  3. Gdy jedna łza muz.: Leopold Kozłowski, słowa: Jacek Cygan
  4. Skrzypek na dachu muz: Reznik I. Rakhmielevich, słowa: Paulus Raimonds
  5. Sunrice Sunset muz i słowa: Bock Jerry, Harnick Sheldon
  6. Wszyscy braćmi być powinni słowa: Roman Kołakowski
  7. Hevenu Shalom alehem Nieznany

18 stycznia, środa, godz. 18:00

Nie ma bliższych sobie religii i nie ma trudniejszej historii.
Najnowsza książka abp. Grzegorza Rysia, historyka mediewisty, to niezwykła próba ukazania stosunku chrześcijan do Żydów w starożytności i wiekach średnich, zatem w okresie budowania tożsamości zarówno Kościoła, jak i judaizmu rabinicznego. Wspólne relacje wyznawców obu religii od początku naznaczone były napięciem, które z biegiem lat pogłębiało się i obejmowało kolejne dziedziny życia, by osiągnąć apogeum w drugim tysiącleciu chrześcijaństwa. Wtedy to pojawiły się krucjaty, pogromy, wypędzenia i inkwizycja. Powstała rana, którą coraz trudniej było wyleczyć. Wyjątkowo odważna, poparta źródłami, analizą tekstów i wydarzeń, a jednocześnie przystępna opowieść o bolesnym pęknięciu we wspólnym dziedzictwie chrześcijan i wyznawców judaizmu. Ta książka to także zadane nam dziś pytanie o to, co z tym pęknięciem zrobimy.

Ja, który przeżyłem Auschwitz, ja, ocalony z Zagłady, nie mogłem nie zadawać pytań: „Dlaczego Europa była obojętna na los żydowski? Jaką rolę odegrali przywódcy Kościoła w procesie alienacji Żydów?”. Wybitny uczony abp Grzegorz Ryś tę rolę Kościoła i jego ojców duchowych przedstawia w sposób fascynujący. Nie upraszcza, nie jest jednostronnym, ale odważnym badaczem. Ułatwia nam zrozumienie procesów społecznych i nurtów ideowych, które kształtowały myślenie i postawy europejskie od Konstantyna po Reformację.
Marian Turski

15 – 31 stycznia 2023 r.

  • „Pomiędzy dwoma światami” – wycinanki Moniki Krajewskiej

    Wystawa inspirowana dramatem „Dybuk” Sz. An-skiego Forma wycinanki łączącej motywy symboliczne, ornamenty i tekst jest od wieków zakorzeniona w tradycji żydowskiej; szczególnie rozkwitła ona w Europie Wschodniej w XIX w.

  • Akademia Lubrańskiego, ul. Jana Lubrańskiego 1, Poznań

Prezentowane wycinanki-kolaże powstały z inspiracji słynnym dramatem Sz. An-skiego „Dybuk. Na pograniczu dwóch światów” .
Odnoszą się do tekstu sztuki, a także ukazują wybrane wątki, które Anski zaczerpnął z tradycji żydowskiej i folkloru; poznał je blisko podczas kierowanych przez siebie ekspedycji etnograficznych. W pracach łączyłam obraz z tekstem, a cytaty w jidysz wybrane z „Dybuka” – z hebrajskimi wersetami pochodzącymi z żydowskiej tradycji religijnej. Jest to więc mój osobisty komentarz artystyczny do sztuki Anskiego, w której splatają się wątki filozoficzne i religijne z dramatem udaremnionej miłości. Dotychczas w wycinankach używałam wersetów z Tory, midraszy i liturgii; tu po raz pierwszy bodźcem był dla mnie tekst literacki.
W dawnych wycinankach nie istniały prawa proporcji, perspektywy i anatomii; istniał rajski ogród pełen fantastycznych zwierząt i wyrazistych symboli. Tworząc własne, szukam tego, co powstaje na styku słowa i obrazu, na styku uświęconych tradycją wersetów i osobistych przeżyć.

Więcej:
Anna Rozenfeld prezentuje fragment dramatu "Dybuk".
16 lis 2020 Zaproszenie Zarząd Polskiego Towarzystwa Studiów Jidyszystycznych (PTSJ) do wspólnej lektury dzieł Szymona An-skiego w 100. rocznicę śmierci wielkiego twórcy literatury jidysz.

31 stycznia 2023 r.

  • Hebrajski tekst odkryty w XV-wiecznej księdze poznańskiego sądu szlacheckiego

  • Księga ziemska poznańska z lat 1400-1407 i okoliczności odnalezienia pasków hebrajskich
  • dr Adam Kozak (Pracownia Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski PAN)
  • Zagadnienia konserwatorskie związane z pozyskaniem pasków hebrajskich w celu ich odczytania
  • dr Przemysław Wojciechowski (Archiwum Państwowe w Poznaniu)
  • Fragmenty Hagady na święto Pesach w XV-wiecznej księdze poznańskiego sądu szlacheckiego
  • prof. Hanna Zaremska (Zakład Studiów Średniowiecznych, Instytut Historii PAN, Warszawa)
  • Archiwum Państwowe w Poznaniu, ul. 23 Lutego 41/43
  • Liczba miejsc ograniczona. Prosimy o zgłoszenie chęci uczestnictwa na: wydarzenie@poznan.ap.gov.pl

-----------------------------

Patronat honorowy XXVI Dzień Judaizmu w Poznaniu:

  • Arcybiskup Metropolita Poznański Stanisław Gądecki
  • Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak
  • Prezydent Miasta Poznania Jacek Jaśkowiak
  • Rektor Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych dr Aleksandra Iwaszkiewicz-Woda

Organizacja:

  • Referat ds. Dialogu Międzyreligijnego Archidiecezji Poznańskiej
  • Stowarzyszenie COEXIST

Współpraca:
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu • Fundacja Synagoga Nowa. Centrum Dialogu • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu • Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych im prof. Michała Iwaszkiewicza • Wydawnictwo Miejskie Posnania • Akademia Lubrańskiego. Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu • Teatr Muzyczny w Poznaniu • Teatr Nowy w Poznaniu • ODK Pod Lipami • Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT

Partner:

  • Samorząd Województwa Wielkopolskiego
  • Władze Miasta Poznania